Το πρόβλημα των ηθικών αμοιβών στη Λαϊκοδημοκρατική μας Επανάσταση

Η μελέτη αυτού του προβλήματος, η σωστή του τοποθέτηση και περισσότερο ο καλός του χειρισμός, ούτε απλό πράγμα είναι, ούτε μπορεί να αντιμετωπιστεί σαν ένα πρόβλημα από τα δευτερεύοντα, απ' αυτά που αντιμετωπίζουμε καθημερινά στο λαϊκό πολεμικό επαναστατικό μας έργο. Το πρόβλημα των ηθικών αμοιβών είναι πρόβλημα που έχει βαθιές τις ρίζες του μέσα στην ίδια την ουσία και το νόημα της επανάστασής μας, συνδέεται λεπτότατα με το δημιουργό αυτής της επανάστασης, το μαχητή και απλό άνθρωπο, με το χαραχτήρα του, τις αδυναμίες του, τον ψυχικό του κόσμο, με την προσωπικότητά του. Εχει άμεση επίδραση θετική και ορισμένες φορές αρνητική (από άσχημο χειρισμό) στην όλη μας πολεμική επαναστατική επίδοση. Το πρόβλημα αυτό έχει πολλές πλευρές, την ιδεολογική, πολιτική, οργανωτική, κοινωνικοηθική, την αγωνιστική, πραχτική, που καλά είναι να τις δούμε κάπως πιο αναλυτικά συνδυασμένα με την ως τώρα δουλιά μας στον τομέα αυτό, νομοθετική-πολιτική-οργανωτική, κλπ. * * * Η λαϊκοδημοκρατική μας επανάσταση σ' όλες της τις φάσεις είναι έργο του λαού μας, της εργατικής τάξης και των εργαζομένων μαζών, και της πρωτοπορίας τους, του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ελλάδας. Δε δημιουργείται η ιστορία μας από τους λίγους και εκλεχτούς, από μερικές ξεχωριστές ηρωικές μορφές, αλλά από το σύνολο του λαού μας που παλεύει, πολεμά, αγωνίζεται. Η επανάστασή μας αντλεί τις δυνάμεις της από τις ανεξάντλητες δημιουργικές δυνάμεις των λαϊκών μαζών. Φυσικά μέσα σ' αυτή τη συλλογική προσπάθεια, το Κόμμα παίζει τον καθοδηγητικό-πρωτοποριακό του ρόλο, και το κάθε μέλος του Κόμματος, ο κάθε απλός μαχητής συμβάλλει με την ατομικότητά του, με το προσωπικό του έργο και έτσι ξεχωρίζεται η ατομική συμβολή του καθενός χωριστά στο συντροφικό αυτό έργο. Πολύ περισσότερο ακόμα η προσωπική συμβολή του στελέχους έχει άμεση επίδραση στην καλή ή κακή προσφορά ενός τμήματος, μιας ομάδας αγωνιστών που ηγείται. Είναι βαθύτατα ανθρώπινο, πολύ προοδευτικό, ο κάθε ένας αγωνιστής να θέλει να προσφέρει όσο το δυνατό περισσότερα στον αγώνα, να γίνεται διαρκώς καλύτερος και αυτό δεν μπορεί παρά να 'χει τη συνέπεια να ξεχωρίσει μέσα από τη συνολική προσπάθεια. Και στον πόλεμο μάλιστα, όταν αυτή η ευγενικιά φιλοδοξία συνδέεται με τη θυσία της ζωής του αγωνιστή, όταν χρειάζεται, δεν μπορεί παρά να μειώνει και τα τυχόν αρνητικά εγωιστικά υπολείμματα που έτσι είτε αλλιώς μπορεί να υπάρχουν μέσα στον απλό μαχητή είτε στέλεχος. Και από την άποψη αυτή το ξεχώρισμα των αγωνιστών μέσα στον πόλεμο με την απονομή ηθικών αμοιβών είναι περισσότερο επιταχτικό και προοδευτικό από οιονδήποτε άλλο τομέα της επαναστατικής μας δημιουργίας. Εδώ τσιγκουνιά, στενόκαρδη και εκλεχτική αντίληψη δε χωράει. Ας μην ξεχνάμε και τούτο: Μέσα στην επανάσταση ο επαναστάτης νιώθει και το κοινωνικό του και πολιτικό ανέβασμα και έτσι έχει μια ικανοποίηση και ολοκλήρωση του εαυτού του. Δε νιώθει μόνο ότι γκρεμίζει, αλλά και ότι δημιουργεί το δικό του κράτος, τη δικιά του εξουσία που θα τον απαλλάξει από τα δεσμά της σκλαβιάς και θα τον τοποθετήσει στη θέση που του αξίζει σαν δημιουργού της καινούριας ζωής. Κι αν σκεφθούμε ότι στη σημερινή φάση της επανάστασής μας η επαναστατική μας δημιουργία είναι κύρια πολεμική - ο Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας - τότε ακόμα πιο πολύ φαίνεται η ανάγκη της απονομής των ηθικών αμοιβών μέσα στο Δημοκρατικό μας Στρατό. Το ξεχώρισμα λοιπόν των πιο διαλεχτών μέσα στην επανάστασή μας, μέσα στον πόλεμό μας, με την απονομή ηθικών αμοιβών, είναι από κάθε άποψη επιβεβλημένο. Μέθοδος δε γι' αυτό η Αμιλλα που τα καλά της αποτελέσματα τα δοκιμάσαμε σε πανελλαδική κλίμακα, με τη δίμηνη πολεμική άμιλλα στα δίχρονα του Γενικού μας Αρχηγείου. Ο μεγάλος Στάλιν είπε ότι: «Η άμιλλα είναι η κομμουνιστική μέθοδος στην ανοικοδόμηση του σοσιαλισμού». Και ο αθάνατος Λένιν μέσα στη φωτιά της πρώτης περιόδου της Οχτωβριανής Επανάστασης το Δεκέμβρη του 1917 έγραφε: «Ο σοσιαλισμός όχι μόνο δεν εξαλείφει την άμιλλά μας, αντίθετα, για πρώτη φορά δημιουργεί τη δυνατότητα να εφαρμοστεί σε πραγματικά πλατιά κλίμακα, με πραγματικά μαζικό χαραχτήρα, να παρασύρει στο στίβο της δουλιάς πραγματικά την πλειοψηφία των εργαζομένων, έτσι ώστε μ' αυτή να μπορούν να αναπτύξουν όλες τις δυνάμεις τους και τις ικανότητές τους και ν' ανακαλυφθούν τα ανεξάντλητα ταλέντα που υπάρχουν μέσα στο λαό, που ο καπιταλισμός τα καταπίεζε, έπνιγε και στραγγάλιζε κατά χιλιάδες και εκατομμύρια. Τώρα μόνον εμφανίζεται μια πλατιά πραγματικά μαζική δημιουργία δυνατοτήτων για την εκδήλωση της ικανότητας για άμιλλα και για θαρραλέες πρωτοβουλίες». Και το γεγονός ότι στη μεγάλη χώρα του σοσιαλισμού από το Κόμμα του Λένιν και του Στάλιν εφαρμόστηκε πλατιά η απονομή ηθικών αμοιβών και τόσο δημιουργικά στο μεγάλο πατριωτικό πόλεμο, αυτό και μόνο θα ήταν αρκετό για να μας δείξει τη μεγάλη σημασία των ηθικών αμοιβών και την αναγκαιότητά τους μέσα στην επανάστασή μας. *** Η Προσωρινή Δημοκρατική μας Κυβέρνηση πλάι στο άλλο νομοθετικό της έργο κατανοώντας την ανάγκη των ηθικών αμοιβών εξέδωσε δυο βασικούς νόμους για την απονομή των ηθικών αμοιβών. Με τον πρώτο νόμο, Μάρτης 1948, καθιερώθηκαν ηθικές αμοιβές για άτομα-μαχητές, και ηθικές αμοιβές για σύνολο, ομάδες και τμήματα του ΔΣ. Οι ηθικές αμοιβές αυτές είναι 1) έπαινος, 2) ανακήρυξη επίλεκτης μονάδας, 3) προαγωγή για ανδραγαθία και 4) μετάλλιο ανδρείας. Ο νόμος αυτός συγκίνησε τους μαχητές και στελέχη μας. Ηταν κάτι που μιλούσε στην ψυχή τους και εξέφραζε κάτι που το ποθούσαν και το ζητούσαν. Με αιτιολογική έκθεση αυτού του νόμου και τα άρθρα του (δημοσιεύτηκε και στην «Εξόρμηση» της 15 του Απρίλη 1948) ο νομοθέτης επεδίωξε να πλατύνει τον ορίζοντα στο σημείο αυτό των στελεχών μας και να σπάσει την υποτίμηση που υπήρχε σχετικά με την απονομή των ηθικών αμοιβών σε αρκετά στελέχη μας. Αν δούμε τώρα την εφαρμογή του νόμου αυτού απ' τις διοικήσεις των μονάδων μας θα δούμε τούτο. Μέσα σ' ολόκληρο το 1948 με τόσες επιτυχημένες μάχες, με την ηρωική εποποιία του Γράμμου και τη συνέχειά του στο Βίτσι, με τόσους ηρωισμούς και εξαιρετικές πράξεις ανδρείας, μόνο 88 πήρανε μετάλλια ανδρείας μέσα στο 1948, και άλλοι 45 μέσα στα 1949. Αυτά κατά μονάδα είναι μοιρασμένα έτσι για το 1948, 27 στις μονάδες Γράμμου - Βίτσι, 2 στην ΥΙ Μεραρχία, 1 στα τμήματα του Πάικου, 2 στην ΥΙΙΙ Μεραρχία, 1 στο Κλιμάκιο (Τα πήραν 8 γυναίκες και 25 άνδρες, 12 μαχητές, 5 υπαξιωματικοί και 16 αξιωματικοί). Οι αναλογίες δεν αλλάζουν για το 1949. Από αυτούς τους αριθμούς φαίνεται πόσο στενά ερμηνεύτηκε το σχετικό άρθρο του νόμου για το μετάλλιο ανδρείας. Είναι γεγονός ότι η διατύπωση του άρθρου του νόμου για την απονομή μεταλλίου ανδρείας λέγει ότι απονέμεται αυτό: «1) για πράξη εξαιρετικής ανδρείας, τόλμης, αποφασιστικότητας, αυτοθυσίας και ηρωισμού που τόσο για τις συνθήκες μέσα στις οποίες έγινε όσο και για τ' αποτελέσματα που έφερε, ανέβασε στα μάτια των συναγωνιστών του τον αγωνιστή αυτόν εκλεχτό μέσα στους εκλεχτούς που έχουν την τιμή να συμμετέχουν στο λαϊκοδημοκρατικό αγώνα του ελληνικού λαού». Η τέτοια διατύπωση «εκλεχτός μέσα στους εκλεχτούς» μπορεί να δημιουργήσει στενότητα στην ερμηνεία του νόμου. Αυτό όμως δεν είναι το βασικό στην όχι σωστή εφαρμογή του νόμου. Οταν έχουμε 2 μόνο στην ΥΙ Μεραρχία, 2 στην ΥΙΙΙ και 1 μόνο σ' ολόκληρο το Κλιμάκιο που δρούσε κάτω από εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες, είναι ολοφάνερη η υποτίμηση. Μια πλατιά αντίληψη για την απονομή ηθικών αμοιβών μας έδωσε το Γενικό μας Αρχηγείο ύστερα από τη μάχη του Γράμμου με το διάσημο «Γράμμος» που πήραν όλοι όσοι πήραν μέρος στην εποποιία αυτή και με τις μαζικές ονομασίες νέων αξιωματικών και μαζικές προαγωγές για τα στελέχη που πήραν μέρος στη μάχη του Γράμμου. Ετσι η αλήθεια ότι «το θαύμα του Γράμμου οφείλεται στο απλό όνομα μαχητή του ΔΣ», ήρθε να επικυρωθεί με την απονομή του διάσημου «Γράμμος». Η πολιτική και κοινωνικο-ηθική αυτή πράξη του Γενικού μας Αρχηγείου είναι άξια προσοχής από τους μαχητές και ιδιαίτερα τα στελέχη μας, γιατί μέσα σ' αυτή βρίσκεται το βαθύτερο ηθικό νόημα που διαποτίζει τις ενέργειές μας αυτές. Αμείβει μαζικά το μαχητή και προάγει και τα στελέχη του. Αμείβει τους δημιουργούς της μεγάλης εποποιίας, τους μαχητές και επίσης αμείβει τους διοικητές και καθοδηγητές τους στη μάχη αυτή. Εγινε αυτό και στις μάχες της Μουργκάνας το Φλεβάρη και Μάρτη του 1948; Μια τέτοια πλατιά αντίληψη επικράτησε και στην απονομή ηθικών αμοιβών και στις μάχες αυτές που δίνανε το πρώτο αποφασιστικό χτύπημα στην εαρινή εκστρατεία του 1948; Ενας λόχος επίλεχτος και η προαγωγή του σ. Καλιανέση σε υποστράτηγο αυτές ήταν οι ηθικές αμοιβές που απονεμήθηκαν στις ηρωικές μάχες της Μουργκάνας. Στην Πανελλαδική Συνδιάσκεψη της ΠΔΕΓ μιλώντας μια συντρόφισσα για την ηρωική στάση μαχητών και λαού της Ρούμελης ενάντια στις ορδές του Τσακαλώτου στην περσινή του εκστρατεία στη Ρούμελη, με αληθινά συγκινητικό τρόπο εξέφρασε το παράπονο όλων των ανθρώπων που πήραν μέρος στις μάχες αυτές, γιατί δεν τους απονεμήθηκαν ηθικές αμοιβές και που αρκετοί απ' αυτούς δε βρίσκονται σήμερα ανάμεσά μας. Ο δεύτερος νόμος της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης είναι ο νόμος 21 της 12 του Γενάρη 1949. Με το νόμο αυτό απονέμονται ηθικές αμοιβές, μετάλλια και διακρίσεις για 18 περιπτώσεις. α) Μετάλλιο Στρατιωτικής Αξίας Α΄ και Β΄ τάξης. β) Παράσημο «Ηλέκτρα». γ) Μετάλλιο εξαιρετικής δράσης ελεύθερων σκοπευτών. δ) Μετάλλιο εξαιρετικής σαμποταριστικής δράσης. ε) Μετάλλιο εξαιρετικής δράσης μέσα σε κατεχόμενη πόλη. στ) Μετάλλιο εξαιρετικής δράσης στο πυροβολικό. ζ) Μετάλλιο εξαιρετικής δράσης στο ναυτικό. η) Μετάλλιο εξαιρετικής δράσης μέσα στο μοναρχοφασιστικό στρατό. θ) Μετάλλιο για κατάρριψη αεροπλάνου. ι) Μετάλλιο για καταστροφή τανκς. ια) Διάκριση τραυματία. ιβ) Διάκριση για παλιά υπηρεσία στον ΕΛΑΣ. ιγ) Διάκριση αρχαιότητας. Με το νόμο αυτό η Κυβέρνησή μας δίνει μια ελάχιστη ηθική αμοιβή στους πολεμιστές του στρατού μας, στελέχη και μαχητές που γράφουν την ηρωική ιστορία του στρατού μας. Με το νόμο αυτό δίνεται μια πολύπλατιά βάση για να αναπτυχτεί η άμιλλα μέσα στον ταχτικό λαϊκοεπαναστατικό μας στρατό και ν' ανέβει έτσι η στάθμη του στρατού μας. Ο νόμος 21 είναι ένα γερό ηθικοπολιτικό όπλο στα χέρια των διοικήσεων των μονάδων του στρατού μας για να πραγματοποιήσουν το σύνθημα του Γενικού Αρχηγείου, για να γίνει το 1949 ο αποφασιστικός χρόνος της νίκης. Ο νόμος αυτός ανταποκρίνεται στις σημερινές συνθήκες του στρατού μας και εξυπηρετεί τις στρατηγικές και ταχτικές μας επιδιώξεις. Πώς εφαρμόστηκε αυτός ο νόμος; (Εδώ πρέπει να πούμε πως η διαφώτιση του ΓΑ υποτίμησε από την πρώτη μέρα τη σημασία του νόμου αυτού έτσι που δεν τον δημοσίευσε ολόκληρο στον καθημερινό Τύπο. Αυτό όμως το διόρθωσε με τη δημοσίευση ολόκληρου του νόμου ύστερα, καθώς και με άρθρα που ακολούθησαν. Ο νόμος αυτός μεταδόθηκε και από το ραδιοφωνικό μας σταθμό και έτσι μπορούμε να πούμε πως έγινε γνωστός σ' όλες τις μονάδες μας). Η εφαρμογή του νόμου αυτού στο πρώτο τρίμηνο του 1949 μας δίνει: Δόθηκε το μετάλλιο στρατιωτικής αξίας Α΄ τάξης σ' ένα στέλεχος. Το μετάλλιο στρατιωτικής αξίας Β΄ τάξης σε 9 (σε 2 ομαδάρχες, 4 ανθυπολοχαγούς, 1 υπολοχαγό και 2 υποστράτηγους). Παράσημα «Ηλέκτρα» 23, μετάλλια εξαιρετικής σαμποταριστικής δράσης 8, μετάλλια για καταστροφή τανκς 5, μετάλλια για κατάρριψη εχθρικού αεροπλάνου 3, μετάλλια για εξαιρετική δράση ανίχνευσης 6. Συνολικά τα μετάλλια που δόθηκαν κατά μονάδα μοιράζονται έτσι: Στην IX Μεραρχία 11, Χ Μεραρχία 25, XI Μεραρχία 17, Ι Μεραρχία 1, II Μεραρχία 1. Εδώ πάλι βλέπουμε ότι οι μονάδες του Βίτσι άρχισαν να εφαρμόζουν το νόμο, ενώ οι άλλες μεραρχίες μας τον αγνόησαν. Συνεχίζουν την υποτίμηση σ' αυτό το σημείο. Η υποτίμηση αυτή δείχνει πως η απονομή ηθικών αμοιβών δεν έγινε συστατικό στοιχείο της πολιτικής τους δουλιάς καθώς και ότι ο έλεγχος προς την κατεύθυνση αυτή είναι ελλιπής. Αν δε σ' αυτή προσθέσουμε ότι και στο ζήτημα της ονομασίας αξιωματικών και προαγωγών οι Μεραρχίες, εκτός του Βίτσι, καθυστερούν σχετικά μ' αυτές, τότε μπορούμε να βγάλουμε το συμπέρασμα πως υπάρχει γενική υποτίμηση στο σημείο αυτό, που εκφράζει και εκτός των άλλων και υποτίμηση προς τον επαναστάτη άνθρωπο, το δημιουργό της επανάστασής μας. Ο Π.Ε. του Γ.Α. σ. Βασ. Μπαρτζιώτας στην εισήγηση στη σύσκεψη της 20 του Μάρτη (δημοσιεύεται σ' αυτό το τεύχος), λέει σχετικά με το ζήτημα αυτό: Οι διοικήσεις μας με μεγάλη τσιγκουνιά χρησιμοποιούν το Νόμο αυτό (το Νόμο 21). Δεν καταλαβαίνουν ότι η ηθική αμοιβή είναι παρόρμηση για δράση και ανταποκρίνεται στον ευγενικό πόθο των μαθητών να γίνουν καλύτεροι, να αποδώσουν περισσότερα. Οι ηθικές αμοιβές, τα μετάλλια, οι έπαινοι μαζί με τις προαγωγές, είναι ένα ολόκληρο κεφάλαιο που πρέπει να απασχολήσει την πολιτική μας δουλιά. Ο Π.Ε. που δεν ενδιαφέρεται για τα ζητήματα αυτά σημαίνει ότι δεν καταλαβαίνει τίποτα απ' την ψυχολογία των μαχητών. Τον βλέπει σαν κάτι το άψυχο και δεν ξέρει να σηκώνει τα ηρωικά παραδείγματα για μίμηση και για διαπαιδαγώγηση όλων των μαχητών. *** Χρειάζεται λοιπόν μια αποφασιστική στροφή στον τομέα αυτό της πολιτικής μας δουλιάς, στροφή που θα συνδυαστεί και με τις επερχόμενες μεγάλες και σκληρές επιθετικές και ενεργο-αμυντικές μάχες που θα δώσουμε. Τα ζητήματα των ηθικών αμοιβών γενικά να γίνουν καθημερινό συστατικό στοιχείο της πολιτικής μας δουλιάς. Να χρησιμοποιήσουμε πλατιά όλες τις δυνατότητες που μας δίνουν οι νόμοι της ΠΔΚ και ιδιαίτερα ο νόμος 21. Παράλληλα με την απονομή των ηθικών αμοιβών κατ' άτομο δεν πρέπει να εγκαταλείψουμε την απονομή ηθικών αμοιβών σ' ολόκληρα τμήματα (επίλεχτα τμήματα) όπως πάει να γίνει τώρα τελευταία. Ο τίτλος του επίλεχτου σ' ένα τμήμα ανεβάζει συνολικά την πολεμική και ηθικοπολιτική επίδοση του τμήματος, δημιουργεί υποχρεώσεις για τον κάθε μαχητή, σφίγγει πιο πολύ τους δεσμούς ανάμεσα σε μαχητές και στελέχη του τμήματος, δημιουργεί παράδοση για όλο το τμήμα και για όσους θα περάσουν απ' αυτό και δεν έχει ορισμένες αρνητικές εκδηλώσεις που συμβαίνουν καμιά φορά στην απονομή των ηθικών αμοιβών σε άτομα. Είναι επιβεβλημένος από κάθε άποψη ένας καλός συνδυασμός απονομής ηθικών αμοιβών κατά τμήματα και κατ' άτομα. Καμιά φορά γίνεται τούτο: Ενα τμήμα δίνει μια καλή μάχη, ανταποκρίνεται θαυμάσια στην αποστολή του. Σ' αυτό συντελούν όλοι οι μαχητές του τμήματος και η διοίκηση του τμήματος, μα και ορισμένα στελέχη μεσαία του δοσμένου τμήματος παίζουν αποφασιστικό ρόλο στην επιτυχία της αποστολής. Απονέμουμε ηθική αμοιβήστη διοίκηση του τμήματος, δεν αμείβουμε ορισμένα κατώτερα στελέχη και αυτό έχει σαν συνέπεια να αδυνατίζουν οι ψυχικοί και ηθικοί δεσμοί ανάμεσα στα στελέχη του τμήματος. Το Γενικό μας Αρχηγείο και στο σημείο αυτό μας δείχνει το σωστό δρόμο. Οταν απονέμει ηθική αμοιβή σ' ένα ανώτερο στέλεχος δεν παραλείπει να ζητάει προτάσεις των μονάδων για προαγωγές και απονομή ηθικών αμοιβών και για τα κατώτερα στελέχη της μονάδας. Αυτό το σημείο είναι πολύ λεπτό και πρέπει να προσέχεται. Εδώ ακόμα έχουμε να προσθέσουμε και τούτο: Και στη διατύπωση ακόμα της απονομής ηθικής αμοιβής έχουμε τη γνώμη ότι πρέπει να αποφεύγεται ο αποκλειστικά προσωπικός τόνος. Στην «Εξόρμηση», π.χ., της 15 του Απρίλη 1948 στην προαγωγή του σ. Καλιανέση γίνεται η παραπάνω διατύπωση «...Ο συνταγματάρχης πεζικού Καλιανέσης Γιώργος προάγεται σε υποστράτηγο γιατί σαν διοικητής του Αρχηγείου Ηπείρου αντιμετώπισε με επιτυχία δυο αλλεπάλληλες εκστρατείες του μοναρχοφασιστικού στρατού, του προξένησε σοβαρές απώλειες και ματαίωσε τα σχέδιά του». Η καλύτερη διατύπωση θα ήταν: «Ο συνταγματάρχης πεζικού Καλιανέσης Γιώργος προάγεται σε υποστράτηγο, γιατί οι δυνάμεις του Αρχηγείου Ηπείρου που αυτός ήταν διοικητής τους αντιμετώπισαν με επιτυχία, κλπ.». Ετσι είμαστε πιο δίκαιοι και πιο σύμφωνοι και μ' αυτά που γράφτηκαν στην αρχή αυτουνού του άρθρου. Είναι αλήθεια ότι πολλές φορές ορισμένοι σύντροφοι και στην ομιλία τους συνηθίζουν πολύ το μου και δίνουν έτσι την εντύπωση ότι όλες οι επιτυχίες του τμήματός τους είναι περισσότερο δικές τους και λιγότερο του συνόλου που ηγούνται. Ενώ οφείλονται και στη συλλογική επίδοση του τμήματος που διευθύνουν και στην προσωπική φυσικά συμβολή του στελέχους που διευθύνει. Από οργανωτική άποψη ο τρόπος των προτάσεων για απονομή ηθικών αμοιβών καθορίστηκε να γίνεται σε δημοκρατική βάση με το γράμμα του σ. Π.Ε. του Γ.Α. Η ίδια η πείρα και η ζωή έδειξε πως οι ηθικές αμοιβές που απονέμονται χρειάζεται να επιδοκιμάζονται από το δημόσιο αίσθημα, από την «κοινή γνώμη» του στρατού μας. Ετσι θα μπορούν να αποφεύγονται ή τουλάχιστον να μειώνονται στο ελάχιστο οι «αδικίες» στην απονομή ηθικών αμοιβών. Για τη σωστή αντιμετώπιση του προβλήματος χρειάζεται να μπει το ζήτημα σε δημοκρατικές συνελεύσεις, ο νόμος 21 να γίνει χτήμα του συνόλου του στρατού μας, να ασχοληθούν όλες οι διοικήσεις μας ιδιαίτερα με το ζήτημα αυτό και να οργανωθεί ο έλεγχος προς την κατεύθυνση αυτή. Περισσότερο η διαφώτισή μας να τοποθετήσει στο κέντρο της δουλιάς της το ζήτημα αυτό. *** Είναι έξω από κάθε συζήτηση ότι το πρόβλημα των ηθικών αμοιβών συγκινεί τους μαχητές μας. Ακόμα και η δημοσίευση του ονόματος ενός μαχητή που ηρωικά πήρε μέρος σε μια μάχη συγκινεί το μαχητή μας. Δεν είναι νέο ότι στην εποποιία του Γράμμου οι μαχητές τις εφημερίδες που δημοσίευσαν τα ονόματά τους τις φύλαγαν από 2 και 3 αντίτυπα μέσα στον κόρφο τους και πολλές φορές έδιναν τη ζωή τους μαζί με την εφημερίδα που σημείωνε την ατομική τους συμβολή στην επανάστασή μας και έτσι περνούσανε στην αθανασία... Αυτό το συναίσθημα φάνηκε σ' όλη του την ένταση στις μεγάλες μάχες του Γράμμου. Εδώ βέβαια μπορεί να υπάρξουν και υπάρχουν και μικροαστικά εγωιστικά υπολείμματα γιατί δεν είμαστε όλοι αγγελικά πλασμένοι. Γι' αυτό το ζήτημα της απονομής των ηθικών αμοιβών είναι σύνθετο και πολύπλοκο και έχει άμεση σχέση με «την ατομική κομμουνιστική ανοικοδόμηση που κάνει ο καθένας με τις ίδιες του τις δυνάμεις και με τη βοήθεια του Κόμματος», όπως τόνισε ο σ. Ζαχαριάδης στην κομματική σύσκεψη της 5-6 του Μάρτη 1949. Η απονομή των ηθικών αμοιβών δεν μπορεί παρά να πλατύνει την άμιλλα μέσα στην επανάστασή μας και στον πόλεμο που κάνουμε και οπωσδήποτε θα συντελέσει, αν γίνει καλός χειρισμός στο όλο ζήτημα, στην ανάπτυξη της πολεμικής μας επίδοσης, στο δυνάμωμα του στρατού μας και ακόμα στην ηθικοπολιτική συγκρότηση και την κομμουνιστική ανοικοδόμηση του καθενός επαναστάτη και αγωνιστή.