ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΣΑΡΑΦΗΣ-58 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ...

ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΣΑΡΑΦΗΣ

ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΣΑΡΑΦΗΣ

Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΗΓΕΣΙΑ ΤΩΝ ΕΝΟΠΛΩΝ ΜΑΣ ΔΥΝΑΜΕΩΝ ΓΙΑ ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΙΜΑΕΙ ΤΗ ΜΕΓΑΛΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΠΑΤΡΙΔΑ

Του ΣΠΥΡΟΥ ΤΖΟΚΑ*

«Τιμάμε τη μνήμη του Στρατηγού Στέφανου Σαράφη και στο πρόσωπο του τους αγώνες της ανυπότακτης γενιάς της Εθνικής Αντίστασης, που έγραψε με χρυσά γράμματα ένα μεγάλο κεφάλαιο στην ελληνική ιστορία. Σώζοντας την ιστορική μνήμη, φωτίζουμε το δρόμο στις επόμενες γενιές.»

58 χρόνια μετά από τη ματωμένη 31η Μάη του 1957, ο αναπληρωτής Υπουργός Εθνικής Άμυνας Κώστας ‘Ησυχος, ο σεμνός αγωνιστής της Αριστεράς, τιμάει με το μήνυμα του τον Στέφανο Σαράφη. Η πολιτική ηγεσία των ενόπλων μας δυνάμεων για πρώτη φορά αναδεικνύει τη μεγάλη προσφορά στην πατρίδα του Στρατηγού Σαράφη.

58 χρόνια μετά…Τότε η Ελλάδα βρισκόταν σ’ ένα ιδιόμορφο σταυροδρόμι. Είχαν περάσει δέκα χρόνια από την εφαρμογή του «δόγματος Τρούμαν» με το οποίο είχε εγκαθιδρυθεί η αμερικανική παρουσία στην εσωτερική «σκηνή» της χώρας και οκτώ χρόνια από την επίσημη λήξη του Εμφυλίου Πολέμου, με τη διχαστική μετεμφυλιακή ατμόσφαιρα να δηλητηριάζει ακόμα την πολιτική και την κοινωνική ζωή του τόπου. Στο κλίμα αυτό, ο θάνατος του στρατηγού και βουλευτή της ΕΔΑ Στέφανου Σαράφη μετά από ένα «περίεργο» τροχαίο δυστύχημα ήταν φυσικό να δημιουργήσει ποικίλες εικασίες για τα πραγματικά αίτιά του και να αναδείξει το μείζον –εκείνη την εποχή– ζήτημα της ετεροδικίας.

31 Μαΐου 1957. Το πρωί εκείνης της μέρας το ζευγάρι, ο Στέφανος Σαράφης μαζί με τη 44χρονη σύζυγό του Αγγλοαυστριακή Μάριον Πάσκο, διαπρεπή αρχαιολόγο, είχαν   ανέβει μαζί στην Αθήνα. Η Μάριον στο βιβλίο της «Ο Στρατηγός Σαράφης, όπως τον έζησα» μας δίνει την εικόνα εκείνης της τραγικής και ταυτόχρονα περίεργης μέρας: «Εγώ τελείωσα γρήγορα τις δουλειές μου και κατέβηκα νωρίτερα στον Άλιμο, ενώ ο Στέφανος πήγε, όπως συνήθως, στα γραφεία της ΕΔΑ. Κατά τη μία, γύρισε στο σπίτι. Ήμουν απασχολημένη με κάποια δουλειά του σπιτιού και τον ρώτησα: “Να την τελειώσω ή θέλεις να πάμε αμέσως στη θάλασσα για μπάνιο;”. Όπως πάντα, ήθελε να πάμε αμέσως. Έτσι φορέσαμε τα μαγιό, πήραμε την τσάντα με τις πετσέτες και ξεκινήσαμε. Λίγο παραπάνω απ’ την αγορά Αλίμου, προς την κατεύθυνση της Αθήνας, πήγαμε να διασχίσουμε την παραλιακή λεωφόρο, όταν, φτάνοντας στα όρια της νησίδας ασφαλείας, έγινε το κακό. Φάνηκαν ξαφνικά δύο αυτοκίνητα: Ένα μικρό, μάλλον μαύρο, που προχωρούσε κανονικά κοντά στο πεζοδρόμιο, κι έπειτα μια κούρσα χρώματος μπλε-πράσινου, που έτρεχε με ιλιγγιώδη ταχύτητα για να το προσπεράσει. Αυτή η δεύτερη κούρσα μας χτύπησε. Με το χτύπημα έχασα τις αισθήσεις μου και δε θυμάμαι τίποτε άλλο. Ο Στέφανος, χτυπημένος βαριά, ξεψύχησε στο νοσοκομείο του Κυανού Σταυρού, στη Λεωφόρο Συγγρού. Εμένα με μετέφεραν στην Αθήνα με σπασμένο το ένα πόδι» (σ. 136).

Μια επιβλητική ανοικτή Μπουίκ Κονβέρτιμπλ, με αριθμό κυκλοφορίας ΞΑ 1941 και οδηγό τον Ιταλοαμερικανό υποσμηνία Μάριο Μουζάλι, ο οποίος υπηρετούσε στην 22η Μοίρα Διαβιβάσεων στην αμερικανική βάση του Ελληνικού, έτρεχε ιλιγγιωδώς με κατεύθυνση την Αθήνα. Αυτόπτες μάρτυρες θα πουν αργότερα πως η ταχύτητα του αυτοκινήτου ήταν μεγαλύτερη των 120 χιλιομέτρων. Το ζεύγος Σαράφη δεν πρόλαβε να αντιδράσει. Η Μπουίκ τους κτύπησε με σφοδρότητα και τους έριξε αιμόφυρτους στην άσφαλτο. Ο οδηγός κατάφερε να σταματήσει το αυτοκίνητο αρκετά μέτρα πιο κάτω, με το καπό εντελώς παραμορφωμένο από τη σύγκρουση.

Αμέσως, γύρω από τους δύο σοβαρά τραυματισμένους συγκεντρώθηκε πολύς κόσμος και διερχόμενοι οδηγοί μετέφεραν τον Σαράφη και τη γυναίκα του στην κλινική «Κυανούς Σταυρός», ενώ ο Μουζάλι παραλήφθηκε από τον αντισυνταγματάρχη Άλεν και τον λοχαγό Ο’ Χάρα και μεταφέρθηκε στην αμερικανική βάση του Ελληνικού. Τον Γενάρη του 1958 καταδικάστηκε για ανθρωποκτονία από αμέλεια σε δέκα μήνες φυλάκιση και σε καταβολή 20.000 δραχμών για ψυχική οδύνη.

Στις 2.45΄, μία ώρα μετά το τροχαίο, ο στρατηγός εξέπνευσε.

Το ίδιο βράδυ της 31ης Μαΐου, ο προϊστάμενος της ιατροδικαστικής υπηρεσίας, Δημήτρης Καψάσκης, πήγε στην κλινική «Κυανούς Σταυρός» και εξέτασε το πτώμα του Σαράφη. Σύμφωνα με την ιατροδικαστική έκθεση που υπέβαλε την επομένη στην εισαγγελία Πλημμελειοδικών, το θύμα έφερε: «εν κάταγμα ρωγμώδες του αριστερού κροταφικού οστού με αιμορραγίαν […] του εγκεφάλου και πολτοποίησιν της εγκεφαλικής ουσίας, δεξιά και εξ αντιτυπίας κατάγματα των πλευρών από της 5ης μέχρι της 11ης πλευράς, […] ρήξιν του δεξιού πνεύμονος και διπλούν περιπεπλεγμένον κάταγμα της αριστεράς κνήμης κατά την μεσότητα».

Το πόρισμα των επίσημων αρχών δεν ήταν δύσκολο να βγει. «Τροχαίο» ατύχημα. Στη λαϊκή συνείδηση η ετυμηγορία εκφράστηκε αυθόρμητα, αποφασιστικά, μ' αυτό το αλάνθαστο αισθητήριο που διαθέτουν οι απλοί άνθρωποι από την πείρα της ζωής και του αγώνα. Ο στρατηγός που έταξε τον εαυτό του, τη ζωή του σαν απλός στρατιώτης στην υπηρεσία του δίκιου των ανθρώπων του μόχθου, δολοφονήθηκε. Και δολοφονήθηκε γιατί πάντα ήταν ταγμένος στην αντίπερα όχθη απ' αυτή του κατεστημένου, καθοδηγούμενος από την πίστη ότι το μέλλον θα 'ναι καλύτερο, όταν ο λαός γίνει αφέντης στον τόπο του.

Ο Σαράφης ήταν άνθρωπος που ενσάρκωνε τους πόθους και την ελπίδα μιας Ελλάδας ελεύθερης, ανεξάρτητης χωρίς ξένους και ντόπιους καταχτητές. Είναι μια συμβίωση δυναμική που ανανεώνει την παράδοση και ταυτόχρονα παράγει νέα στοιχεία. Το 40, η Κατοχή, η Αντίσταση, το κίνημα του Δεκέμβρη, τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια χαρακτηρίζονται από την πλησμονή των βιωμάτων. Το πρόσωπο του συνδέεται με την ιστορία και φυσιογνωμία της άλλης Ελλάδας, την ιστορία που πλανάται παντού και βρίσκεται στο κάθε κομμάτι της. Μια ιστορία που διαπλάθει το χαρακτήρα μας και διαμορφώνει τη συνείδηση όλων μας. Εντοπίζει, υπογραμμίζει και καταγγέλλει την παραχάραξη των συμβόλων του ιδεολογικού και κοινωνικού οραματισμού μας.

Το βράδυ της ίδιας ημέρας κατά την έναρξη της συνεδριάσεως της Επιτροπής Εξουσιοδοτήσεως της Βουλής ο Ηλίας Ηλιού ως εκπρόσωπος της ΕΔΑ είπε: «Εις ένδειξιν τιμής και σεβασμού προς την μνήμην του εκλιπόντος πατριώτου, στρατιώτου, αγωνιστού, ηγέτου της Εθνικής Αντιστάσεως και μετριοπαθούς πολιτικού Στέφανου Σαράφη η ομάς των βουλευτών της ΕΔΑ θα αποσυρθή της συνεδριάσεως της Επιτροπής».

Στη συνέχεια μίλησαν εκπρόσωποι των κομμάτων. Από μέρους της κυβερνήσεως είπε λίγα λόγια ο υπουργός Προεδρίας Κ. Τσάτσος. Εντούτοις, η απόδοση τιμής στον στρατηγό από τη Βουλή ήταν υποβαθμισμένη. Ούτε ο πρόεδρος της κυβερνήσεως ούτε ο πρόεδρος της Βουλής παρέστησαν. Οι ομιλητές αναφέρθηκαν στην πολεμική δράση του Σαράφη από το 1912 ως το 1922, αποφεύγοντας να κάνουν λόγο για τον αγώνα του κατά των κατακτητών στα δύσκολα χρόνια της Κατοχής, σαν να τους ενοχλούσε ο αντιφασιστικός αγώνας των ελλήνων πατριωτών.

Η σορός του Σαράφη εκτέθηκε σε λαϊκό προσκύνημα στο παρεκκλήσι του Αγίου Ελευθερίου δίπλα στη Μητρόπολη και στις 3 Ιουνίου έγινε η κηδεία του με τη συμμετοχή αρχηγών κομμάτων (Σοφ. Βενιζέλου, Γ. Παπανδρέου κ.ά.), βουλευτών, εκπρόσωπων οργανώσεων της Εθνικής Αντίστασης (ΕΑΜ, ΕΔΕΣ κ.ά.), καλλιτεχνών και πλήθους κόσμου.

Δεν αποδόθηκαν, όμως, στρατιωτικές τιμές στον νεκρό. Ο Σαράφης δεν ήταν δοσίλογος, ήταν αγωνιστής….δεν συνεργάστηκε με τους Γερμανούς, αλλά κατά την Κατοχή συνεργάστηκε με το «προδοτικό» ΚΚΕ και τώρα ήταν βουλευτής της «προδοτικής» ΕΔΑ. Ήταν, λοιπόν, κι αυτός προδότης ή τουλάχιστον συνοδοιπόρος του κομμουνισμού.

Στην κηδεία του δεν παρέστη κανείς εκπρόσωπος της κυβέρνησης, ούτε των Ανακτόρων, ούτε καν η ηγεσία των ενόπλων δυνάμεων, από τις οποίες προερχόταν και τις οποίες είχε τιμήσει σε όλα τα μέτωπα. Με το βαθμό του λοχία συμμετείχε στους Βαλκανικούς Πολέμους και διακρίθηκε σε μάχες, όπως στη μάχη του Σαραντάπορου. Ακολούθως εισήλθε σε Σχολή Αξιωματικών και αναβαθμίστηκε σε ανθυπολοχαγό. Το 1919 ως Ταγματάρχης πήρε μέρος στη Μικρασιατική Εκστρατεία. Μετά το 1924στάλθηκε στη Γαλλία για εκπαίδευση, από όπου επέστρεψε ως Αντισυνταγματάρχης και στη συνέχεια τοποθετήθηκε ως Υποδιοικητής της Σχολής Ευελπίδων. Το 1930 έγινε Συνταγματάρχης και τοποθετήθηκε στρατιωτικός ακόλουθος στην ελληνική πρεσβεία στο Παρίσι.

Ο στρατηγός Σαράφης, συνεπής, δημοκράτης, αντιτάχθηκε στα δικτατορικά καθεστώτα, γι' αυτό διώχτηκε από τη δικτατορία Πάγκαλου και Μεταξά, που τον κράτησε 3 χρόνια εξόριστο στη Μήλο. Με την έκρηξη του Ελληνοϊταλικού πολέμου η κυβέρνηση Μεταξά απέρριψε αίτησή του να συμμετάσχει στον πόλεμο. Με την ολοκλήρωση της κατάληψης της Ελλάδας από τις Δυνάμεις του Άξονα ο Στ. Σαράφης κινητοποιήθηκε αμέσως στην κατεύθυνση της συγκρότησης αντιστασιακού-αντιφασιστικού κινήματος, έχοντας ως σταθερό άξονα την ενότητα των αντιστασιακών οργανώσεων.

Το Γενάρη 1943 ο στρατηγός Σαράφης βρίσκεται στη Θεσσαλία. Στόχος του η δημιουργία ενωμένου αντάρτικου στρατού και συνεπώς η συνεργασία με ΕΑΜ και ΕΛΑΣ. Σύγκρουση με αυτές τις δυνάμεις σήμαινε εμφύλιο πόλεμο. Περιοδεύοντας τη Θεσσαλία, ο στρατηγός διαπίστωσε ότι αρκετοί από τους αξιωματικούς των ομάδων Κωστόπουλου, Σίμου Βλάχου κ.ά. πιο πολύ έβλεπαν σαν αντίπαλο το ΕΑΜ, παρά τον κατακτητή.

Προσχώρησε χωρίς δισταγμό στο ΕΑΜ και με την συγκρότηση το 1943 του Γενικού Στρατηγείου του ΕΛΑΣ, ανέλαβε Στρατιωτικός Αρχηγός. Στην Αθήνα, μετά τη συνάντησή του με την ΚΕ του ΕΑΜ, οριστικοποιείται η θέση του στρατηγού Σαράφη στον ΕΛΑΣ. Ύστερα από νέα πορεία 9 ημερών από Αθήνα, φτάνει στις 19 Μάη 1943, στην Καλοσκοπή Ρούμελης, όπου τον περίμενε ο ΑΡΗΣ. Σ' όλη αυτή τη διαδρομή εδραιώνει τις εντυπώσεις του για την ποιότητα του ΕΛΑΣ, το υψηλό ηθικό των ανταρτών, το θετικό ρόλο των οργανώσεων του ΕΑΜ. Την ίδια μέρα γίνεται η πρώτη συνεδρίαση της Διοίκησης του Γενικού Στρατηγείου του ΕΛΑΣ, που θα διευθύνει όλο τον αγώνα. Καμιά διαταγή Άγγλων δε θα εκτελείται πια χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του Γενικού Στρατηγείου.

Με τη θέση του αυτή απευθύνθηκε στον ελληνικό λαό και τους Έλληνες Αξιωματικούς και τους κάλεσε σε αντιστασιακή συστράτευση και συνεργασία με το ΕΑΜ. Η ανάπτυξη του αγώνα στην περίοδο που ακολούθησε ως την απελευθέρωση, βρήκε τον ΕΛΑΣ (χωρίς να υπολογίζονται οι δυνάμεις Αθήνας, Σάμου και Μυτιλήνης) με 43.700 οπλίτες και 5.240 αξιωματικούς. Από τους τελευταίους οι 2.300 προέρχονταν από τις τάξεις του Ελληνικού Στρατού. Οι υπόλοιποι ήταν καπεταναίοι (1.070), των σχολών του ΕΛΑΣ (1.270) ή αναγνωρισμένοι από την ΠΕΕΑ.

Μετά την Απελευθέρωση ο Στέφανος Σαράφης ονομάστηκε Υποστράτηγος. Μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας, όπως και άλλοι στρατιωτικοί που είχαν προσχωρήσει στον ΕΛΑΣ, συνελήφθη και εκτοπίστηκε διαδοχικά στη Σέριφο, τη Μακρόνησο και τον Άη Στράτη. Την εξορία του τη διέκοψε η εκλογή του ως βουλευτής το 1951 με το ψηφοδέλτιο της ΕΔΑ. Ο ελληνικός λαός, δύο χρόνια μετά, τιμώντας τους αγώνες του Στέφανου Σαράφη, τον εκλέγει βουλευτή, μαζί με άλλους 6 εξόριστους αγωνιστές του Αη-Στράτη και 3 ακόμα βουλευτές της ΕΔΑ, παρόλο που οι εκλογές του Σεπτέμβρη 1951, δύο χρόνια μόνο μετά τον εμφύλιο, γίνονται μέσα σ' ένα όργιο βίας, νοθείας και αποκλεισμών. Κόντρα όμως στη θέληση του λαού, καραδοκεί η λεγόμενη αδέκαστη δικαιοσύνη, που ακυρώνει την εκλογή των εξόριστων.

Το 1956 εξελέγη πάλι στη Βουλή Ο ελληνικός λαός θα απαντήσει πάλι στις εκλογές του Φλεβάρη 1956, όπου, στους 132 βουλευτές της Δημοκρατικής Ενωσης, οι 18 είναι βουλευτές της ΕΔΑ κι ανάμεσά τους ο Σαράφης. Στη Βουλή ανοιχτά καταγγέλλει την εγκατάσταση ατομικών βάσεων των ΗΠΑ στη χώρα μας.

Και στις 31 Μάη, 15 μόλις μήνες από την εκλογή του, η ιμπεριαλιστική τρομοκρατία θα βάλει πάλι τη σφραγίδα της. Στη θέση όπου σήμερα στήθηκε το άγαλμα του στρατηγού στον Αλιμο, αυτοκίνητο με Αμερικανό λοχία θα σκοτώσει τον ένδοξο στρατηγό καθώς διέσχιζε το δρόμο..

Στη θέση αυτή όπου σήμερα στήθηκε το άγαλμα του Στέφανου Σαράφη, το ΥΠΕΘΑ και η Περιφέρεια Αττικής θα τιμήσουν τον Στρατηγό σε μια σεμνή τελετή, όπως του αξίζει και όπως οφείλουμε.

 

 *Ο Σπύρος Τζόκας είναι αντιπεριφερειάρχης Αττικής