Η δολοφονια του Τζορτζ Πολκ

Μια υπόθεση, που συντάραξε το δημοσιογραφικό κόσμο και αποκάλυψε την ωμότητα του μοναρχοφασιστικού καθεστώτος και των ιμπεριαλιστών πατρώνων του

Στις 16 Μάη του 1948, ανακαλύφθηκε στο θαλάσσιο χώρο της Θεσσαλονίκης το πτώμα του Τζορτζ Πολκ, γνωστού Αμερικανού δημοσιογράφου, ανταποκριτή για την Ελλάδα και τη Μέση Ανατολή του ραδιοφωνικού δικτύου της Νέας Υόρκης, CBS. Το πτώμα βρήκε ο βαρκάρης Λάμπρος Αντώναρος, καθώς έκανε μια συνηθισμένη διαδρομή με τη βάρκα του. Πολύ γρήγορα, πιστοποιήθηκε ότι επρόκειτο περί δολοφονίας και το γεγονός αυτό έδωσε αμέσως άλλες διαστάσεις στην όλη υπόθεση. Η είδηση έκανε τον κύκλο ολόκληρου του κόσμου και προκάλεσε πραγματικό σάλο, ιδιαίτερα μέσα στο δημοσιογραφικό κόσμο.

Ο φιλελεύθερος Αμερικανός δημοσιογράφος Πολκ, που συχνά επέκρινε το αντιδραστικό καθεστώς της Ελλάδας, έφτασε στη Θεσσαλονίκη γύρω στις 9 του Μάη σαν πολεμικός ανταποκριτής και σκόπευε να φύγει από τη χώρα μας και να επιστρέψει στις ΗΠΑ, γύρω στις 20 του Μάη. Στο δωμάτιό του, στο ξενοδοχείο "Αστόρια" της Θεσσαλονίκης, βρέθηκε ένα γράμμα που φανέρωσε πως είχε τη φιλοδοξία να φτάσει μέχρι το Αρχηγείο του ΔΣΕ, που έδρευε κάπου στη Βόρεια Ελλάδα και να συναντηθεί με τον τότε αρχηγό του ΔΣΕ, Μάρκο Βαφειάδη.

Στις 16 Μάη 1948, λίγες ώρες μετά την ανακάλυψη του πτώματός του, ο τότε Ελληνας πρωθυπουργός, Θεμ. Σοφούλης, δήλωνε:

"Αποτελεί ζήτημα τιμής διά την Ελλάδα η ταχεία ανακάλυψις των δραστών και των αιτίων του αποτρόπαιου τούτου εγκλήματος. Η κυβέρνησις θέλει καταβάλει πάσαν προσπάθειαν προς ανάκαλυψιν των δολοφόνων και την αμείλικτον αυτών τιμωρίαν. Ηδη, επελήφθην προσωπικώς του ζητήματος και έδωσα εντολήν όπως κινητοποιηθεί ολόκληρος η αστυνομία της χώρας διά την ανακάλυψιν των εγκληματιών".

Η ανάκριση όμως, που άρχισε πράγματι αμέσως μετά τις δηλώσεις του τότε πρωθυπουργού Θεμ. Σοφούλη την εργασία της, μέσα σε μια ατμόσφαιρα μεγάλης και πολύπλευρης συγκίνησης, πολύ γρήγορα, βρέθηκε σε απόλυτο αδιέξοδο. Η κυβέρνηση της Αθήνας προσπαθούσε να ρίξει την ευθύνη στο ΚΚΕ, και συγκεκριμένα στα στελέχη του: Αδάμ Μουζενίδη και Βαγγέλη Βασβανά, ενώ το ΚΚΕ και η Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση, με δηλώσεις τους, κατάγγελναν σαν υπεύθυνη για τη δολοφονία του Πολκ, την ειδική Ασφάλεια της Θεσσαλονίκης.

Στο περιοδικό "Δημοκρατικός Στρατός", μηνιάτικο στρατιωτικό - πολιτικό όργανο του Γεν. Αρχηγείου του ΔΣΕ (τεύχος 6 του 1948), διαβάζουμε:

"Οπως κατάγγειλε με δηλώσεις του ο υπουργός των Εσωτερικών συν. Ιωαννίδης και όπως γίνεται κάθε μέρα και πιο φανερό, ο Πολκ δολοφονήθηκε από τους εγκληματίες της Ειδικής Ασφάλειας Θεσσαλονίκης, για να μην έρθει στην Ελεύθερη Ελλάδα και για να αποδοθεί η δολοφονία του στους δημοκρατικούς. Η σκηνοθεσία, όμως, χρεοκόπησε πανηγυρικά και οι εγκληματίες, υπόδικοι μπρος στην παγκόσμια κοινή γνώμη, προσπαθούν τώρα να σκεπάσουν το έγκλημά τους. Αυτό τους ξεσκεπάζει πιο πολύ".

Ταυτόχρονα, οι Αμερικανοί δημοσιογράφοι ζητούσαν κάποιου "ένοχου" την κεφαλήν επί πίνακι, ενώ το αμερικανικό κράτος ενδιαφερόταν για τον αντικομμουνιστικό αγώνα.Μέσα σ' αυτό το κλίμα, η ανάκριση αδυνατούσε να εξηγήσει το πώς μπόρεσε να γίνει ο φόνος. Ολα τα δεδομένα έδειχναν πως επρόκειτο για φόνο εκ προμελέτης και όλα τα στοιχεία της ανάκρισης φανέρωναν πως ο Πολκ δεν είχε προμελετήσει να πάει στο Αρχηγείο του ΔΣΕ και δεν είχε κλείσει συμφωνία πάνω στο θέμα αυτό, με κανέναν και με την έννοια τούτη σκοτώθηκε τυχαία. Στην παραπάνω όμως αντίφαση, υπήρχε εξήγηση, η οποία και δεν άργησε να γίνει γνωστή στους αρμόδιους. Η υπόθεση Πολκ έφερε στην επιφάνεια το πώς οι σκοπιμότητες του αγγλοαμερικανικού ανταγωνισμού στη Μέση Ανατολή και της αγγλοαμερικανικής αλληλεγγύης στον αντικομμουνιστικό αγώνα, εμπόδισαν να έρθει στο φως η αλήθεια.

Εξαιτίας των παραπάνω σκοπιμοτήτων, η ανάκριση δεν μπόρεσε να προχωρήσει στο σωστό δρόμο. Θα μπορούσε, βέβαια, να κλείσει η όλη υπόθεση, αποδίδοντας το φόνο σε αγνώστους, που δε στάθηκε δυνατό να βρεθούν, αλλά η Αμερική και η άκρα Δεξιά στην Ελλάδα δεν μπορούσαν να ησυχάσουν. Χρειάζονταν μια λύση αντικομμουνιστική. Ετσι, μετά από ανακρίσεις μερικών μηνών, που δεν κατάφερναν να βρουν στοιχεία προς καμιά κατεύθυνση, είτε ερευνούσαν όλες τις πιθανές κατευθύνσεις και εκδοχές, είτε όχι, οι αξιωματούχοι της αμερικανικής πλευράς, δρώντας, κυρίως μέσω εκπροσώπων του αμερικανικού Τύπου, έπεισαν - με τη μια ή την άλλη μορφή πίεσης - τους αξιωματούχους της ελληνικής πλευράς ότι ήταν σημαντικό για την εξέλιξη των αμερικανο-ελληνικών, αλλά και των αμερικανο-βρετανικών σχέσεων, να συλληφθεί ένας "ένοχος" και να δικαστεί για τη δολοφονία του Τζορτζ Πολκ.

Ο Κώστας Χατζηαργύρης, στο βιβλίο του "Η υπόθεση Πολκ", αναφέρεται σε τέσσερις βασικές φάσεις της ανάκρισης. Συγκεκριμένα: "Υπήρξε η ελληνική ανακριτική φάση στη Θεσσαλονίκη, που κάλυψε το δεύτερο μισό του μήνα Μάη. Ακολούθησε η ελληνική ανακριτική φάση στην Αθήνα, που κράτησε τον Ιούνη. Αρχισε παράλληλα κι αποκορυφώθηκε τον Ιούλη η φάση της αμερικανικής επέμβασης με κεντρικό μοτίβο την απαίτηση να βρεθεί και να συλληφθεί οπωσδήποτε ένας κάποιος ένοχος, για το φόνο. Και κλιμακώθηκε η όλη διαδικασία τον Αύγουστο του 1948, με τη σύλληψη και τις "ομολογίες" του Γρηγόρη Στακτόπουλου".

Κατά την πρώτη ανακριτική φάση της Θεσσαλονίκης (δεύτερο μισό του Μάη), όταν έγιναν γνωστά ορισμένα στοιχεία για την εξαφάνιση του δημοσιογράφου Πολκ από το ξενοδοχείο, την αποστολή της ταυτότητάς του στο Γ` Αστυνομικό Τμήμα Θεσσαλονίκης κ.ά., η Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση στιγμάτιζε τους δολοφόνους του Αμερικανού δημοσιογράφου.

Η συγκάλυψη της αλήθειας

Στην εφημερίδα "Εξόρμηση", όργανο του Γενικού Αρχηγείου του ΔΣΕ, την 1η του Ιούνη 1948, γράφονταν:

"Η δολοφονία του Αμερικανού δημοσιογράφου Τζ. Πολκ έφερε σε δύσκολη θέση την ψευτοκυβέρνηση των δολοφόνων. Είχαν οργανώσει τη δολοφονία με τέτοιο τρόπο, ώστε να μπορούν εύκολα να την αποδώσουν στους δημοκρατικούς. Γι' αυτό είχαν κανονίσει να σταλεί η ταυτότητα του Πολκ στην Ασφάλεια, ώστε να δημιουργηθεί η εντύπωση πως ο Πολκ κατόρθωσε να περάσει στους αντάρτες και, επομένως, εκεί εξαφανίστηκε δολοφονημένος. Είχαν, επίσης, κανονίσει να εξαφανιστεί το πτώμα. Η τύχη τα 'φερε να ξεβράσει η θάλασσα το πτώμα προς στην παραλία της Σαλονίκης. Ετσι, δεν μπορούσαν πια να πουν πως είχε περάσει στους αντάρτες. Δοκίμασαν αμέσως με τις φυλλάδες τους και με δηλώσεις ψευτοϋπουργών, να σκηνοθετήσουν την ενοχή των "κομμουνιστών" στη στυγερή δολοφονία. Μα, στο μεταξύ, οι ξένοι δημοσιογράφοι και η κοινή γνώμη της Αμερικής, κατάπληκτοι μπροστά στην άτιμη αυτή πράξη, ενδιαφέρθηκαν και ξεσκέπασαν την προσπάθεια αυτή. Στη Σαλονίκη έφτασαν δημοσιογράφοι και ντετέκτιβ (ιδιωτικοί αστυνομικοί), που άρχισαν τις δικές τους έρευνες. Η σπείρα των δολοφόνων δυσκολεύτηκε έτσι να βάνει μπροστά τη σκηνοθεσία της. Μοναδική της ελπίδα είναι πια να συγκαλύψει τους δολοφόνους και να μπερδέψει τις ανακρίσεις. Αυτό και κάνει, παρ' όλες τις δηλώσεις του Σοφούλη πως είναι τάχα ζήτημα τιμής η ανακάλυψη των δολοφόνων. Ολα τα μέχρι τώρα στοιχεία είναι συντριπτικά για τους δολοφόνους. Οι δηλώσεις του υπουργού Εσωτερικών συναγ. Ιωαννίδη αποδείχνουν αδιάψευστα πως ο Πολκ δολοφονήθηκε από τη σπείρα των δολοφόνων που δρα στη Σαλονίκη, κάτω από την καθοδήγηση της Ασφάλειας, για να ματαιωθεί ο ερχομός του Πολκ στην Ελεύθερη Ελλάδα. Οι Αμερικανοί δημοσιογράφοι αποφάσισαν να στείλουν στην Ελλάδα επιτροπή για να παρακολουθήσει τις ανακρίσεις. Τρομοκρατημένοι μπροστά στον κίνδυνο να αποκαλυφτούν οι δράστες και η ενοχή τους, η ψευτοκυβέρνηση της ΑΘήνας ζήτησε από το αμερικανικό υπουργείο των Εξωτερικών, να εμποδίσει τον ερχομό της επιτροπής των δημοσιογράφων, πράγμα που έγινε. Ετσι, ελπίζουν να σκεπάσουν την υπόθεση. Μα, άδικα πασχίζουν. Και το νέο τους έγκλημα, αργά ή γρήγορα, θα αποκαλυφθεί. "Το αίμα θα πνίξει τους δολοφόνους".

Οπως απέδειξαν οι νεότερες έρευνες, τον Τζορτζ Πολκ σκότωσε ο Αγγλος πράκτορας της Ιντέλιτζενς Σέρβις, Ράνταλ Κόουτς, ο οποίος και υπηρετούσε ως πρόξενος της Μ. Βρετανίας στη Θεσσαλονίκη. Την υπόθεση σκέπασαν τότε οι ελληνικές και οι αμερικανικές αρχές. Στην εισαγωγή του βιβλίου του "Πόλεμος, διείσδυση και προπαγάνδα", ο Φ. Οικονομίδης σημειώνει, σχετικά με την υπόθεση Πολκ: "Σήμερα, για πρώτη φορά, μέσα από τις σελίδες αυτού του βιβλίου, αποκαλύπτεται ότι πίσω από τη δολοφονία του Πολκ κρύβονται οι αμερικανικές στρατιωτικές μυστικές υπηρεσίες, σε συνεργασία με τμήματα του ελληνικού και βρετανικού στρατιωτικού κατεστημένου.

Κύριος οργανωτής της συνωμοσίας εναντίον του Πολκ ήταν ο στρατιωτικός ακόλουθος της πρεσβείας των ΗΠΑ στην Αθήνα, συνταγματάρχης του αμερικανικού ΓΕΣ, Χάρβι Σμιθ".

Ο Πολκ θύμα του αντικομμουνισμού

Οσοι ασχολήθηκαν και ασχολούνται με την υπόθεση Πολκ προσπαθούν να δώσουν απάντηση στο ερώτημα: Τι ήταν αυτό που επέτρεψε στις ελληνικές, τις αμερικανικές και τις βρετανικές αρχές, να συνεργαστούν τελικά, παρά τις επί μέρους αντιθέσεις τους, στην προώθηση μιας απεχθούς λύσης σ' ένα "ανεξιχνίαστο" έγκλημα και μετά να κουκουλώσουν αυτή τη λύση, ώστε να παραμείνει συγκαλυμμένη επί τόσα χρόνια;

Η απάντηση στο παραπάνω ερώτημα βρίσκεται στο γεγονός ότι και οι τρεις κυβερνήσεις (Ελλάδα - ΗΠΑ - Βρετανία), είχαν μια κοινή αντίληψη περί κοινού συμφέροντος απέναντι σ' έναν κοινό εχθρό, τον κομμουνισμό.

Την εποχή εκείνη στην Ευρώπη και σ' όλον τον κόσμο, επικρατούσε το ψυχροπολεμικό κλίμα. Στην Ελλάδα, μαινόταν ένας αδελφοκτόνος εμφύλιος πόλεμος. Οι Αμερικανοί ιμπεριαλιστές, που είχαν αντικαταστήσει τους Αγγλους, προσπαθούσαν να συντρίψουν το λαϊκο-δημοκρατικό κίνημα. Ο αντικομμουνισμός, κυριολεκτικά, οργίαζε. Το κίνημα συμπαράστασης προς τις προοδευτικές δημοκρατικές δυνάμεις της Ελλάδας έπαιρνε όλο και μεγαλύτερες διαστάσεις στην Ευρώπη και σ' όλο τον κόσμο.

Την άνοιξη και το καλοκαίρι του 1948, η Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση (ΠΔΚ) δήλωνε ότι ήταν πάντα έτοιμη να δεχτεί και να ενθαρρύνει οποιαδήποτε πρωτοβουλία και από οποιαδήποτε πλευρά, που θα έτεινε να βοηθήσει να βρει η Ελλάδα τον εαυτό της και την ησυχία της. Ζητούσε επίμονα να παύσει να χύνεται στην Ελλάδα αίμα, επειδή αυτό ήθελαν οι ξένοι ιμπεριαλιστές και η ντόπια αντίδραση. Ζητούσαν να σταματήσουν οι δολοφονίες, οι εκτελέσεις και οι σφαγές των λαϊκών αγωνιστών.

Ο δημοσιογράφος Πολκ, θέλοντας να συμβάλει στο σταμάτημα του εμφυλίου πολέμου και στη συμφιλίωση του ελληνικού λαού, σκόπευε να πάει στο βουνό, να έρθει σε επαφή με την ηγεσία του ΔΣΕ και να ενημερώσει την αμερικανική και την παγκόσμια δημοκρατική γνώμη για τις προθέσεις και τις επιδιώξεις της ΠΔΚ, σχετικά με τη λύση του ελληνικού δράματος.

Γι' αυτόν ακριβώς το λόγο, έπρεπε να βγει από τη μέση ο Πολκ και, ταυτόχρονα, η ευθύνη για το έγκλημα να αποδοθεί στους κομμουνιστές. Η ενοχοποίηση των κομμουνιστών ικανοποιούσε τις αμερικανικές απαιτήσεις και διασφάλιζε την πραγματοποίηση του προγράμματος βοήθειας ενάντια στον κοινό εχθρό.

Συνεπώς, ο Αμερικανός δημοσιογράφος Τζορτζ Πολκ υπήρξε ένα από τα τραγικά θύματα της αντικομμουνιστικής εκστρατείας που είχε εξαπολυθεί την εποχή εκείνη στην Ελλάδα από την ντόπια αντίδραση και τους Αμερικανούς και τους Αγγλους πάτρωνές της.

Ποιές είναι εκδοχές για τη δολοφονία

Οι κυριότερες εκδοχές που έχουν διατυπωθεί γύρω από τη δολοφονία του Πολκ και που αξίζει να σημειωθούν - είτε γιατί αποτελούν μέρος της ιστορίας είτε γιατί διακρίνονται για τη σοβαρότητα των στοιχείων στα οποία στηρίζονται - είναι οι εξής:

Η επίσημη εκδοχή του ελληνικού κράτους - όπως διατυπώθηκε, τότε, μέσα από τη σύλληψη, δίκη και καταδίκη του Στακτόπουλου - με την απόλυτη κάλυψη των ξένων επικυρίαρχων Αμερικανών και Βρετανών, θεωρεί πως η δολοφονία του Πολκ σχεδιάστηκε και εκτελέστηκε από το ΚΚΕ ύστερα από εντολή της Κομινφόρμ(Γραφείο Πληροφοριών). Η εκδοχή αυτή αν και ισχύει τυπικά ως τα σήμερα, όπως προαναφέραμε, έχει καταρρεύσει παταγωδώς. Εντούτοις μια παραλλαγή της - εξίσου εξωφρενική - διατυπώθηκε από τον καθηγητή Στ. Ξύδη (δημοσιεύτηκε στην Ελλάδα σε σειρά άρθρων στην "Καθημερινή" από τις 21/9/1975 ως τις10/10/1975). Ο Ξύδης υποστηρίζει ότι φαινομενικά τον Πολκ τον σκότωσαν οι αγγλικές μυστικές υπηρεσίες ενώ στην πραγματικότητα θεωρεί ότι επρόκειτο για δουλιά των Σοβιετικών!!! Και για να το αποδείξει ισχυρίζεται ότι τη δολοφονία οργάνωσε ο Κιμ Φίλμπι που ήταν Σοβιετικός πράκτορας μέσα στις αγγλικές μυστικές υπηρεσίες. Πρόκειται για ισχυρισμούς χωρίς στοιχεία που μάλλον ταιριάζουν σε σενάρια σατανικής αστυνομικής έμπνευσης (τους ισχυρισμούς του Ξύδη αντικρούει επιτυχώς κατά τη γνώμη μας ο Κ. Χατζηαργύρης στο παράρτημα της δεύτερης έκδοσης του βιβλίου του για την υπόθεση Πολκ ).

Ο Κ. Χατζηαργύρης, στενός φίλος του Πολκ - που παρ' ολίγο να θεωρηθεί ως ο υπ' αριθμόν 1 ύποπτος για τη δολοφονία του - στο προαναφερόμενο βιβλίο του υποστηρίζει πως τον ανταποκριτή του CBS δολοφόνησαν οι Βρετανοί. Ο συγγραφέας φέρνει πλήθος πειστικών επιχειρημάτων για να στηρίξει την εκδοχή του αυτή που όμως ο χώρος δε μας επιτρέπει να τα παραθέσουμε. Κατά παράδοξο (;), ίσως, τρόπο υπέρ της εκδοχής ότι υπεύθυνοι της δολοφονίας είναι οι Αγγλοι τοποθετήθηκε σε ανύποπτο χρόνο και ο γνωστός αρχιχαφιές Ιωάννης Πανόπουλος που για μεγάλο χρονικό διάστημα ήταν διευθυντής της αστυνομίας πόλεων στο υπουργείο Εσωτερικών. Σε μια δίκη που έγινε το 1956 για άσχετο θέμα, ο Πανόπουλος κατέθεσε - χωρίς να υπάρχει κάποιος φανερός λόγος - ότι είχε συστήσει στους Αμερικάνους αν ήθελαν να μάθουν περισσότερα για τη δολοφονία του Πολκ να μεταβούν "βορειότερον προς το Λονδίνο". Πρόσθεσε δε πως στις απειλές τις δικές τους ότι θα γραφούν για το θέμα, στις ΗΠΑ, πράγματα σε βάρος της ελληνικής κυβέρνησης, αυτός απείλησε ότι θα δημοσίευε όσα γνώριζε (Γρ. Στακτόπουλου: "Υπόθεση Πολκ ", σελ. 399 - 400 και εφημερίδα "Απογευματινή" 19/4/1956).

Ο Εντμουντ Κίλι - αδελφός του Αμερικάνου πρώην πρεσβευτή στη χώρα μας - στο βιβλίο του "Εγκλημα στο Θερμαϊκό" (εκδόσεις ΓΝΩΣΗ) με πλήθος στοιχείων αναλύει το περίπλοκο της υπόθεσης και ξεσκεπάζει την προβοκάτσια σε βάρος του ΚΚΕ (υπόθεση Στακτόπουλου) σημειώνοντας ότι γι' αυτή συνεργάστηκαν Αμερικάνοι, Αγγλοι και Ελληνες, "ταγμένοι - όπως λέει, αντικομμουνιστές" (σελ. 490).

Ο γνωστός δημοσιογράφος και ιστορικός ερευνητής Φ. Οικονομίδης, στο βιβλίο του "Πόλεμος Διείσδυση και προπαγάνδα" υποστηρίζει ότι "πίσω από τη δολοφονία του Πολκ κρύβονταν οι αμερικάνικες μυστικές υπηρεσίες σε συνεργασία με τμήματα του ελληνικού και βρετανικού στρατιωτικού κατεστημένου" (σελ. 10 - 11). Σ' όλο το βιβλίο μέσα από πλήθος στοιχείων, εκείνο που προβάλλει είναι η αμερικάνικη εμπλοκή στη στυγερή αυτή πολιτική δολοφονία.

Τέλος, έχει διατυπωθεί σε διάφορες παραλλαγές η άποψη πως τον Πολκ δολοφόνησε η ελληνική Δεξιά, παρακρατικοί, ΕΣΑ κλπ. ενώ στον κατάλογο των υπόπτων εμφανίζονται ονόματα Ελλήνων αξιωματούχων ακόμη και αυτό του Ντίνου Τσαλδάρη (Μια σύντομη αλλά περιεκτική παρουσίαση όλων των εκδοχών γύρω από το θέμα της δολοφονίας του Πολκ , υπάρχει στο βιβλίο του Κ. Παπαϊωάννου που προαναφέραμε, στις σελίδες 85 - 98. Ο συγγραφέας θεωρεί ότι τη δολοφονία οργάνωσαν οι Αμερικάνοι).

Αποκαλύπτεται η προβοκάτσια κατά του ΚΚΕ

Δικαιώνονται μετά θάνατον οι Γρ. Στακτόπουλος, Αδ. Μουζενίδης και Ευ. Βασβανάς

Η υπόθεση της αναψηλάφησης της δολοφονίας του Αμερικανού δημοσιογράφου Τζ. Πολκ, που συζητήθηκε στις 3/10/2018 στο Ποινικό Τμήμα του Αρείου Πάγου, ξαναζωντάνεψε μια σκοτεινή περίοδο της πρόσφατης ιστορίας της χώρας όπου κατασκευάζονταν προβοκάτσιες σε βάρος του ΚΚΕ και δημιουργούνταν ένοχοι, με στόχο να μην αποκαλυφθούν οι πραγματικοί ένοχοι, οι ηθικοί αυτουργοί και οι εμπνευστές τέτοιων αποτρόπαιων πράξεων.

Χρειάστηκε πάνω από μισός αιώνας για να λάμψει η αλήθεια στη σκοτεινή υπόθεση της δολοφονίας του Αμερικανού δημοσιογράφου Τζ. Πολκ . Η εισήγηση του επίτιμου αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου Αθ. Καφίρη, ο οποίος συνταξιοδοτήθηκε και χτες διάβασε την πρότασή του ο αντεισαγγελέας της έδρας, Απ. Οικονόμου, αποκαθιστά την αλήθεια και παραδίδει «λευκό» τον δημοσιογράφο Γρ. Στακτόπουλο και τα δύο στελέχη του ΚΚΕ Αδ. Μουζενίδη και Ευ. Βασβανά.

Η πρόταση του εισαγγελέα ήταν να «παύσει η ποινική δίωξη» και αυτό είναι «το προσήκον πλέον χρέος προς την αλήθεια και τη δημοκρατική χρηστότητα». Με την πρόταση του εισαγγελέα, στην περίπτωση που υιοθετηθεί από το δικαστήριο, ακυρώνεται η καταδικαστική απόφαση και παύει η δίωξη, καθώς όλοι οι κατηγορούμενοι έχουν πεθάνει.

Ο Γρ. Στακτόπουλος είχε καταδικαστεί το 1949 σε ισόβια για συνεργία στη δολοφονία του Τζ. Πολκ , ο οποίος βρέθηκε νεκρός στις 16 του Μάη 1948 στην περιοχή του Θερμαϊκού Κόλπου, ενώ είχε προσπαθήσει να ανεβεί στο βουνό για να πάρει συνέντευξη από τον αρχηγό του Δημοκρατικού Στρατού, Μ. Βαφειάδη. Η δολοφονία του Αμερικανού δημοσιογράφου είχε αποδοθεί και στα στελέχη του ΚΚΕ Αδ. Μουζενίδη και Ευ. Βασβανά ως φυσικούς αυτουργούς.

Η δίκη που διεξήχθη για την υπόθεση Πολκ το 1949 ήταν μια δίκη παρωδία, χαρακτηριστική του κλίματος εκείνης της εποχής, προσαρμοσμένη στις κυβερνητικές και στις διωκτικές αρχές για την κατασκευή κατηγορουμένων και αποδεικτικών στοιχείων και την απόκρυψη των αληθινών ενόχων.

Η δικαίωση για τον Γρ. Στακτόπουλο και τα δύο στελέχη του ΚΚΕ άργησε μισό αιώνα, ενώ η εισαγγελική πρόταση ανοίγει το δρόμο για τη μετά θάνατον αθώωσή τους.

Ωστόσο, το σκοτάδι γι' αυτή τη δολοφονία θα παραμένει καλά κρυμμένο, μάλλον στα κρατικά αρχεία των μυστικών υπηρεσιών των ΗΠΑ, της Μ. Βρετανίας, ίσως και της Ελλάδας, μέχρις ότου να αποκαλυφθούν αυτοί που διέπραξαν αυτή την προβοκάτσια σε βάρος του ΚΚΕ.

Ο εισαγγελέας Αθ. Καφίρης στην πρότασή του υποστηρίζει ότι έχουν προκύψει νεότερα στοιχεία και αποδείξεις που ήταν άγνωστα στους δικαστές, όταν είχαν δικάσει τότε και γι' αυτό πρότεινε να γίνει δεκτό το αίτημα της Θ. Στακτοπούλου, χήρας του δημοσιογράφου, για να επαναληφθεί η δίκη.

Να σημειωθεί ότι δύο φορές ακόμη είχε γίνει αίτημα επανάληψης της δίκης. Την πρώτη φορά το αίτημα είχε υποβληθεί το 1977 από τον ίδιο τον Γρ. Στακτόπουλο και τη δεύτερη φορά το 2001 από τη σύζυγό του, καθώς ο ίδιος είχε πεθάνει το 1988 με το στίγμα του δολοφόνου. Και τις δύο φορές, όμως, το αίτημα είχε απορριφθεί.

Τα καινούρια στοιχεία

Ειδικότερα, κατά τη συζήτηση (κεκλεισμένων των θυρών) ο εισαγγελέας υποστήριξε τα εξής:

Ο Αδ. Μουζενίδης που κατηγορήθηκε από την αρχή ως φυσικός αυτουργός της δολοφονίας Πολκ είχε σκοτωθεί σε μάχη την περίοδο του Εμφυλίου ένα μήνα πριν από το φόνο του Αμερικανού δημοσιογράφου
Η εκδοχή που υιοθετήθηκε τότε για να ερευνηθούν οι ένοχοι στο χώρο του ΚΚΕ ήταν λανθασμένη ή επιλέχτηκε σκόπιμα από τις ανακριτικές αρχές, καθώς το ΚΚΕ όχι μόνο δεν είχε κανένα συμφέρον να φονεύσει τον Τζ. Πολκ , αλλά, αντίθετα, το διευκόλυνε να προστατευτεί ο Αμερικανός δημοσιογράφος και να πάρει συνέντευξη από τον Μ. Βαφειάδη
Υπάρχουν πολύ ισχυρές ενδείξεις ότι ο φερόμενος συναυτουργός της δολοφονίας Ευ. Βασβανάς δε βρισκόταν ούτε θα μπορούσε να βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη εκείνη την περίοδο
Η παρουσία του Γρ. Στακτόπουλου ήταν περιττή, καθώς το στέλεχος του ΚΚΕ Αδ. Μουζενίδης ήταν πολύ καλός γνώστης της αγγλικής γλώσσας
Η ομολογία ενοχής του Γρ. Στακτόπουλου ενώπιον των ανακριτικών αρχών και του δικαστηρίου ήταν προϊόν ψυχικής και σωματικής βίας που του ασκήθηκε από τα αστυνομικά όργανα.

Πώς στήθηκε η προβοκάτσια

Μάλιστα, στην εισήγησή του ο εισαγγελέας ήταν αποκαλυπτικός και εξηγεί πώς ...ανακαλύφτηκαν οι ένοχοι: «Αφότου αποφασίστηκε από τις αρμόδιες αρχές, αναφέρει στην εισήγησή του, να επιλεγεί η "κομμουνιστική εκδοχή" ως αποκλειστική κατεύθυνση αναζήτησης των υπαίτιων του φόνου, θα έπρεπε αναγκαστικά να εντοπιστεί και να βρεθεί ο φυσικός δράστης (εκτελεστής) αλλά και ο μεσολαβητικός σύνδεσμος με το χώρο των κομμουνιστών. Ετσι, θα μπορούσαν να κρατηθούν κάποιες αναγκαίες ανακριτικές ισορροπίες και να ικανοποιηθεί η εξεγερμένη κοινή γνώμη των ΗΠΑ, η οποία εύλογα αξίωνε πιεστικά να βρεθούν άμεσα και να δικαστούν γρήγορα οι δράστες του φόνου του Αμερικανού δημοσιογράφου».

Αξίζει να αναφέρουμε ότι και ο Γρ. Στακτόπουλος είχε κάποια σύντομη δράση στο ΕΑΜ, αλλά πολύ γρήγορα έπαψε να έχει σχέση με το κομμουνιστικό κίνημα.

Σε δηλώσεις της έξω από τη δικαστική αίθουσα η χήρα του Γρ. Στακτόπουλου, Θεοδώρα, είπε: «Κάθε μέρα σχεδόν (ο Στακτόπουλος) με παρακαλούσε και μου έλεγε να μην αφήσω την υπόθεση αυτή. Να πολεμήσω να δικαιωθεί από την ελληνική Δικαιοσύνη και όταν εκδοθεί η απόφαση αυτή να πάω στον τάφο του στην Καλαμαριά και να του ψιθυρίσω και αυτός θα ακούσει».

Επίσης, ο συνήγορος της Θ. Στακτοπούλου, Ηλ. Αναγνωστόπουλος, επισήμανε ότι η αποκατάσταση της μνήμης του Γρηγόρη Στακτόπουλου είναι «χρέος προς την ηθική αλλά και προς την Ιστορία και τη Δημοκρατία», και χαρακτήρισε την εισαγγελική πρόταση «ένα σπουδαίο κείμενο που ανήκει στις λαμπρές στιγμές της ελληνικής Δικαιοσύνης»