Η ελευθερία μας χαρίστηκε, δεν την κερδίσαμε το 1821.

 

Ο ιστορικός Beaton μας λέει ότι η ανεξαρτησία χαρίστηκε και δεν κερδήθηκε με αίμα!

του Γιώργου Μαργαρίτη*

Καθώς διατρέχουμε πλέον το επετειακό έτος πυκνώνουν οι θέσεις, οι ερμηνείες και οι απόψεις για το τι ήταν η Ελληνική Επανάσταση του 1821. Από τις πολλές αυτές ερμηνείες, μερικές, έχουν επίσημο και θεσμικό χαρακτήρα. Προέρχονται δηλαδή από άτομα, στα οποία επίσημα έχει ανατεθεί η διαμόρφωση του πλαισίου, μέσα στο οποίο θα εορταστεί και θα σηματοδοτηθεί το μεγάλο ιστορικό γεγονός.

Ο κος Roderick Beaton, εξέχον και ιδρυτικό μέλος της Επιτροπής της κας Αγγελοπούλου, είναι ένα από τα άτομα αυτά. Και φυσικά οι θέσεις που διατύπωσε ως προς τη σημασία και τον χαρακτήρα της Ελληνικής Επανάστασης και δημοσιεύθηκαν στις 6 Ιανουαρίου στην Καθημερινή, προσδιορίζουν το θεμελιώδες πλαίσιο μέσα στο οποίο θα λάβουν χώρα οι επετειακές εκδηλώσεις.

Όπως αρμόζει σε διεθνείς προσωπικότητες ο κος Beaton ξεκινά το άρθρο του διδακτικά: νουθετώντας τους Έλληνες. «Δεν έχουν καταλάβει», υποστηρίζει, τόσο οι Έλληνες όσο και οι ιστοριογράφοι της Ελληνικής Επανάστασης ποιο ήταν το «κρισιμότερο γεγονός», η «χρονολογία-κλειδί», «η αποφασιστική στιγμή», όπως το ορίζει, της Επανάστασης.

Όχι! Μην πάει ο νους σας στην είσοδο του Υψηλάντη στην Μολδοβλαχία, στην πτώση της Τριπολιτσάς, στα Δερβενάκια, στην Έξοδο του Μεσολογγίου και σε κάτι τέτοια. Η "υποτιμημένη" ιστορική στιγμή «ήλθε στις 3 Φεβρουαρίου 1830, όχι στο πεδίο της μάχης, ούτε καν επί ελληνικού εδάφους, αλλά σε μια τυπική σύσκεψη που έλαβε χώρα στο βρετανικό Υπουργείο Εξωτερικών, στο Whitehall. Την ημέρα εκείνη, οι υπουργοί Εξωτερικών της Μεγάλης Βρετανίας, της Γαλλίας και της Ρωσίας υπέγραψαν το λεγόμενο Πρωτόκολλο του Λονδίνου..».

"Ασήμαντοι" οι αγώνες των Ελλήνων

Μα ναι! Πώς μας διέφυγε εμάς των Ελλήνων ετούτη η μεγάλη στιγμή; Οι "μεγάλοι" της εποχής άγνωστο για ποιους λόγους, ίσως επειδή αγαπούσαν την Ελλάδα, αποφάσισαν «σε τυπική σύσκεψη», προφανώς δεν χρειάστηκε να βάλουν τα "καλά" τους, ότι η Ελλάδα θα είναι από τότε και μπρος ανεξάρτητο κράτος. Ιδού το μεγάλο γεγονός!

Καμία σημασία δεν είχαν τα όσα έπραξαν οι Έλληνες τα εννέα αυτά χρόνια, από τον Φεβρουάριο του 1821, ως τον Φεβρουάριο του 1830. Δεν έχουν σημασία, το τονίζει αυτό ο κος Beaton, τα όσα έγιναν «στο πεδίο της μάχης» ή «επί ελληνικού εδάφους». Δεν έχουν σημασία οι αγώνες των Ελλήνων, με άλλα λόγια. Όλα ξεκινούν από την Ευρώπη και τη Δύση και όλα εξαρτώνται από την Ευρώπη και τη Δύση, μας λέει ο κος Beaton.

Το ιδεολογικό υπόβαθρο για τον ξεσηκωμό των Ελλήνων είχε «προετοιμαστεί κατά τον 18ο αιώνα, κυρίως από διανοητές που έγραφαν στη γαλλική και στη γερμανική γλώσσα». Είναι γνωστό στην ιστορία της ελληνικής γραμματείας ότι… οι "Προφητείες του Αγαθάγγελου" μεταφράστηκαν στα ελληνικά από τα γαλλικά και τα γερμανικά, όπως εξάλλου είναι η περίπτωση της ελληνικής δημώδους ποίησης και των συνακόλουθων τραγουδιών!

Όσο δε για τον Ρήγα τον Βελεστινλή, τον Κοραή ή τον Ανώνυμο τον Έλληνα, εκεί σίγουρα έχουμε αντιγραφές και μεταφράσεις. Όλα κιόλα, το πνεύμα ανήκει στην Δύση όπως το προσδιόρισε λίγο νωρίτερα και ο Έγελος! Υπάρχει δε, στις αντιλήψεις των Ελλήνων, ένα είδος "ασθένειας". Επιστημονικής "ασθένειας", μην πάει ο νους σας στο κακό εποχές πανδημίας που ζούμε!

Η ελληνική "ασθένεια"

Η "ασθένεια" ορίζεται από τον Beaton ως «εξαιρετισμός» (sic). Την "κόλλησαν" οι Έλληνες ιστοριογράφοι και μη από τον Ζαμπέλιο και τον Παπαρρηγόπουλο που θεώρησαν ότι «οι Έλληνες είχαν σχηματίσει έθνος, ακόμα και από την αρχαιότητα». Συγγνώμη, αλλά εδώ δεν είναι θέμα παιδείας, είναι ζήτημα κοινής λογικής. Δηλαδή τι υπαινίσσεται ο κος Beatob;

Ότι οι Έλληνες της αρχαιότητας, από τους σκοτεινούς αιώνες του Ομήρου, ως την ρωμαϊκή εποχή, δεν ήταν κάτι το διακριτό; Εκείνη την έρμη την γλώσσα της Γραμμικής Β’ πώς θα την ονομάζαμε; Ελληνικά δεν ήταν; Και αιώνες αργότερα στον μεσαιωνικό Ελληνισμό, έστω μέσα από την θεοφοβική αντίληψη του κόσμου, δεν ήταν κάτι το διακριτό οι Έλληνες;

Φυσικά δεν τους λέγαν Έλληνες, αλλά μίλαγαν ελληνικά και ένοιωθαν διαφορετικοί από όσους μίλαγαν λατινικά, μογγολικά, αραβικά, σλάβικα, ή οτιδήποτε άλλο. Αν δεν ήταν κάτι το διακριτό, τότε εκείνο το μιλλέτ, το Γένος, πως προέκυψε στην οθωμανική περίοδο; Το εφεύραν οι κατακτητές Τούρκοι στο όνομα της "πολυπολιτισμικότητας" που τους διέκρινε; Μα τελικά θα παραφρονήσουμε!

Οπωσδήποτε, στην μακρά πορεία του Ελληνισμού στο χρόνο, οι Έλληνες πήραν διάφορα ονόματα, πάντοτε με υπόστρωμα την παρουσία τους, ως κάτι το ξεχωριστό. Ίωνες (Yunan) μας λένε ακόμα και σήμερα Τούρκοι, Άραβες και Κινέζοι. Επειδή δεν μας λένε Έλληνες, δεν είμαστε Έλληνες; Γραικούς μας λένε στην Δύση, το περιφρονητικό προσωνύμιο που εφηύραν οι Ρωμαίοι. Άραγε τους Έλληνες δεν εννοούν;

Με το να λέει κανείς ότι «Έλληνας» στο Βυζάντιο σήμαινε τον "Εθνικό", τον μη χριστιανό, σημαίνει ότι δεν υπήρχαν Έλληνες και Ελληνισμός στο Βυζάντιο; Το μόνο βέβαιο είναι ότι ποτέ ουδείς Έλληνας, όπως και αν τον φώναζαν στην εποχή που έζησε, δεν γύρισε ποτέ το κεφάλι στο κάλεσμα «Ευρωπαίε». Ποτέ όμως μην πεις ποτέ, έτσι όπως ερμηνεύει την πολιτισμική μας καταγωγή ο κος Beaton, μπορεί να το συνηθίσουμε και αυτό!

Μας "χάρισαν" το ελληνικό κράτος

Παρόλο όμως που, αν και αρνούμενος τον «εξαιρετισμό» του Ζαμπέλιου και του Παπαρρηγόπουλου, ο κύριος Beaton τελικά αποδέχεται την ύπαρξη Ελλήνων για 3.500 χρόνια. Μας λέει μάλιστα ότι το νέο, αυτό που έφεραν από την Ευρώπη, ή μάλλον αυτό που τους "χάρισε" η Ευρώπη στα 1830, είναι πρωτοφανές, καθότι πρόκειται για ελληνικό κράτος. Ποτέ πριν δεν είχαν οι Έλληνες «ελληνικό κράτος».

Πρόκειται για αστείο μάλλον! Κράτη οι Έλληνες στα 3.500 χρόνια, άντε συμφωνήσαμε σε αυτό, της διακριτής παρουσίας τους έφτιαξαν πολλά, κάθε μορφής και είδους. Το κάθε κράτος που έφτιαξαν είχε την δομή, την μορφή, τη λειτουργία αυτού που θα μπορούσε να είναι το κράτος, την εποχή που συγκροτήθηκε.

Προφανώς στο 1821, το κράτος που θα διεκδικούσαν και που θα έκτιζαν οι Έλληνες, δεν θα μπορούσε να είναι μυκηναϊκό βασίλειο, ούτε αρχαία κλασσική πόλη, ούτε ελληνιστική ηγεμονία, ούτε φεουδαρχική βασιλεία, ούτε οτιδήποτε άλλο που ανήκει σε άλλη εποχή. Στον 19ο αιώνα τα κράτη κτίζονται με προδιαγραφές 19ου αιώνα. Τι σε αυτό είναι το περίεργο, το εξαιρετικό;

Γιατί αυτό έρχεται σε αντίθεση με την πεποίθηση περί "παλιγγενεσίας"; Την ελευθερία τους ζητούσαν οι Έλληνες και μέσα σε αυτή την ελευθερία βασικό στοιχείο ήταν το δικαίωμα να φτιάχνουν δικό τους κράτος, ή δικά τους κράτη , αν οι συνθήκες το απαιτούσαν. Εξάλλου έφτιαξαν μετέπειτα, στην Κρήτη, στην Κύπρο, στον Πόντο…

Που αποσκοπεί o Beaton

Όλο αυτό το ανακάτεμα του αυτονόητου, μέχρι του σημείου να πάψει να είναι αυτονόητο, έχει έναν στόχο: «Αυτό που έκανε την Ελληνική Επανάσταση πραγματικά ξεχωριστή ήταν ότι από τα σπάργανά της δεν αποτελούσε υπόθεση μόνο των Ελλήνων». Ήταν λοιπόν μια ευρωπαϊκή επανάσταση; Επαναστάτησε κανείς στο Παρίσι, στο Λονδίνο, στη Μόσχα;

Όχι, αλλά «οι Έλληνες επαναστάτες ζήτησαν την βοήθεια των λαών και των ηγεμόνων της Ευρώπης», επιχειρηματολογεί ο κος Beaton. Δηλαδή, το φυσιολογικό, για να μπορέσουμε να μιλήσουμε για Ελληνική Επανάσταση, θα ήταν να κήρυτταν οι επαναστάτες την εξέγερση απέναντι σε όλους όσους δεν ήταν Έλληνες. Αυτό θα έπειθε!

Η απλή λογική λέει ότι όταν ξεκινάς ένα δύσκολο αγώνα, ψάχνεις συμμάχους και στηρίγματα. Η λογική του κυρίου Beaton λέει και ιδού η απόδειξη: η Ελληνική Επανάσταση δεν είναι επανάσταση των Ελλήνων. Επανάσταση Ευρωπαίων ήταν! Το ηθικό και συνάμα πολιτικό δίδαγμα ακολουθεί:

«Η Επανάσταση τελικώς στέφθηκε με επιτυχία, έπειτα από πολλές θυσίες, γιατί οι σοφότεροι και διορατικότεροι από τους Έλληνες ηγέτες της εποχής αντιλήφθηκαν τα πλεονεκτήματα της διεθνοποίησης του αγώνα τους» και παρακάτω για τη ναυμαχία του Ναυαρίνου «επρόκειτο για σιωπηλό θρίαμβο της ελληνικής διπλωματίας, με την έννοια ότι ελάχιστοι Έλληνες συμμετείχαν στη μάχη και ακόμα λιγότεροι έχασαν τη ζωή τους».

Μας "έσωσαν" οι Μεγάλες Δυνάμεις

Νάτες πάλι οι Μεγάλες Δυνάμεις, οι δυτικές δυνάμεις, οι ευρωπαϊκές δυνάμεις, που δίνουν και παίρνουν, κατά βούληση, την ελευθερία των λαών και των εθνών! Από τα σαλόνια του Λονδίνου, καταλήξαμε στα νερά του Ναυαρίνου και τελειώσαμε! Ενδιάμεσα, έγινε τίποτα ενδιάμεσα;

Μήπως οι Έλληνες πολέμησαν, μήπως ματώθηκαν, μήπως πόνεσαν, θυσίασαν και θυσιάστηκαν σε αυτόν τον ωκεανό αίματος, που ήταν ο Αγώνας για την Ανεξαρτησία; Οι μεγάλοι μας λέει ο κος Beaton το κανόνισαν! Γιατί το κανόνισαν; Γιατί οι Έλληνες δεν υποτάχθηκαν και δεν προσκύνησαν, ούτε μετά το Μεσολόγγι, ούτε μετά την Αθήνα; Γιατί Τούρκοι και Αιγύπτιοι δεν μπόρεσαν να νικήσουν και να τους υποτάξουν;

Μήπως γιατί οι Έλληνες, οι πολλοί, χάραξαν την υπόθεση της ελευθερίας τους τόσο βαθιά στην ιστορία, ώστε η διπλωματία δεν μπορούσε παρά να δεχθεί αυτήν την πραγματικότητα; «Ούτε οι Έλληνες, ούτε οι Οθωμανοί είχαν λόγο σε αυτές τις αποφάσεις», καταλήγει ο κος Beaton. Και όμως είχαν κύριε Beaton!

Ο αγώνας των Ελλήνων επέβαλε τις αποφάσεις των Μεγάλων, τις υπαγόρευσε και εξανάγκασε τους ανεπίσημους υπουργούν να τις προσυπογράψουν. Μα για τους υπέρ της ελευθερίας αγώνες φτιάχτηκε η επιτροπή του 2021; Άλλοι όμως οι στόχοι της και άλλοι οι σκοποί της. Η δε "ελευθερία" δεν κατέχει πρωτεύουσα θέση στο λεξιλόγιό της. Για ευνόητους λόγους, φυσικά.