Ο αστικός πολιτικός κόσμος τα χρόνια 1947-'48

Το φθινόπωρο του 1946 προετοιμάζεται η ιμπεριαλιστική "αλλαγή φρουράς" στην Ελλάδα. Η Αγγλία, που αντιμετώπιζε βαθιά οικονομική κρίση, παραχωρεί τη θέση της στις ΗΠΑ, που δήλωναν ότι θεωρούν την Ελλάδα "ζωτικόν χώρον διά την ασφάλειάν των".

Με σκοπό να δοθεί κάποια ψευτοδημοκρατική επίφαση στο αυταρχικό, νεοφασιστικό καθεστώς και να φανεί ότι η αμερικανική "βοήθεια" γίνεται αποδεχτή απ' όλο τον πολιτικό κόσμο, η κυβέρνηση των ΗΠΑ αξιώνει να γίνει κυβερνητική αλλαγή στην Ελλάδα. Γι' αυτό, στις 27 Γενάρη 1947 παραιτήθηκε η κυβέρνηση Τσαλδάρη και ορκίστηκε κυβέρνηση, με τη συμμετοχή όλων των πολιτικών κομμάτων της τότε Βουλής. Πρωθυπουργός ορκίστηκε ο τραπεζίτης Δημήτριος Μάξιμος, με αντιπροέδρους τους Κ. Τσαλδάρη και Σ. Βενιζέλο. Ο Γ. Παπανδρέου ανέλαβε το υπουργείο Εσωτερικών, ο Στ. Γονατάς το Δημοσίων Έργων, ο Π. Κανελλόπουλος το Ναυτικών και ο Ν. Ζέρβας το Δημοσίας Τάξεως. Ήταν η λεγόμενη επτακέφαλος κυβέρνηση.

Στις 15 Φλεβάρη 1947, ο υπουργός Εξωτερικών της Μ. Βρετανίας, Μπέβιν, ανακοίνωσε την αποχώρηση των βρετανικών στρατευμάτων από την Ελλάδα και στις 12 Μάρτη, ο Τρούμαν εξήγγειλε το περιβόητο "δόγμα" του.

Το ΚΚΕ κατάγγειλε το "δόγμα Τρούμαν" ως ωμή και απροκάλυπτη ιμπεριαλιστική επέμβαση και κάλεσε το λαό να ενωθεί και να παλέψει για την υπεράσπιση της εθνικής ανεξαρτησίας. Αντιθέτως, τα αστικά κόμματα, τόσο της Δεξιάς όσο και του Κέντρου, αποδέχτηκαν και χαιρέτισαν θριαμβευτικά το "δόγμα Τρούμαν".

Η κυβέρνηση Μαξίμου έστρεψε την προσοχή της στην ένταση της φασιστικής τρομοκρατίας, τη συντριβή του λαϊκού κινήματος και στη συγκρότηση και τον εξοπλισμό του στρατού, για να μπορέσει να αντιμετωπίσει τις αντάρτικες ομάδες. Στο μεταξύ, τον Απρίλη του 1947 πέθανε ο βασιλιάς Γεώργιος Β` και ανέβηκε στο θρόνο ο αδελφός του, Παύλος Γλύξμπουργκ, σύζυγος της Γερμανίδας Φρειδερίκης.

Οι Αμερικανοί, που ήταν δυσαρεστημένοι από την αποτυχία των "εκκαθαριστικών" επιχειρήσεων του κυβερνητικού στρατού, ενάντια στο ΔΣΕ, προσανατολίζονται στο σχηματισμό διευρυμένης κυβέρνησης, με τη συμμετοχή και του Θ. Σοφούλη, αρχηγού του κόμματος των Φιλελευθέρων. Στις 23 Αυγούστου παραιτείται ο πρωθυπουργός Μάξιμος και στις 7 Σεπτέμβρη 1947, ύστερα από απαίτηση των Αμερικανών, ορκίστηκε συμμαχική κυβέρνηση, που την αποτελούσαν οι 10 "φιλελεύθεροι" και 14 "λαϊκοί" υπουργοί, με πρωθυπουργό τον Θ. Σοφούλη και αντιπρόεδρο και υπουργό Εξωτερικών τον Κ. Τσαλδάρη.




Το ΚΚΕ, στην απόφαση της 3ης Ολομέλειας της ΚΕ (Σεπτέμβρης 1947), τόνιζε ότι η κυβέρνηση Σοφούλη αποτελεί συνέχιση και επέκταση στη μεταδεκεμβριανή πολιτική καταστροφή της πατρίδας μας και ότι η αποστολή του Σοφούλη είναι - δίπλα στη δυναμική πολιτική και τη δολοφονική τρομοκρατία - να χρησιμοποιήσει πιο έντονα το όπλο της ψευτοδημοκρατίας και της απάτης. Σημείωνε δε ότι για μια ακόμη φορά ο Σοφούλης και το κόμμα του πρόδωσαν τη δημοκρατία, το λαό, την Ελλάδα. Η 3η Ολομέλεια κατέληγε στο συμπέρασμα ότι ο ένοπλος αγώνας του ΔΣΕ αποτελεί τη μοναδική επιβεβλημένη απάντηση, που ο λαός και η Ελλάδα έχουν να δώσουν στους ξένους κατακτητές και τους ντόπιους υποταχτικούς τους και διαπίστωνε ότι ωρίμασαν οι συνθήκες για τη δημιουργία μιας ελεύθερης περιοχής, με δημοκρατική κυβέρνηση. Στις 24 Δεκέμβρη 1947, ο ραδιοφωνικός σταθμός του ΔΣΕ ανάγγειλε το σχηματισμό της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης, από ηγετικά στελέχη του ΚΚΕ και με πρόεδρο, τον τότε αρχηγό του ΔΣΕ, Μάρκο Βαφειάδη.

Η άμεση απάντηση της κυβέρνησης Σοφούλη - Τσαλδάρη στο σχηματισμό της Π. Δ. Κ. ήταν να θέσει στις 8 Γενάρη 1948 και τυπικά εκτός νόμου το ΚΚΕ, το ΕΑΜ και την Εθνική Αλληλεγγύη, με βάση το νόμο 509/47, περί προστασίας του κοινωνικού καθεστώτος και εξαπόλυσε άγριο διωγμό, στέλνοντας χιλιάδες αγωνιστές στα ξερονήσια και τις φυλακές, γεμίζοντας τα εφιαλτικά στρατόπεδα, όπως της Μακρονήσου, της Γιάρου κ. ά.

"Ιδού ο στρατός σας"!

Ύστερα από το "δόγμα Τρούμαν", που συνοδεύτηκε και με το "Σχέδιο Μάρσαλ", το οποίο εξαγγέλθηκε στα τέλη του 1947, άρχισε ο εντατικός εξοπλισμός του κυβερνητικού στρατού από τις ΗΠΑ, με σύγχρονα όπλα, αεροπλάνα, τανκ και άλλο υλικό. Τη διοίκηση των κυβερνητικών στρατιωτικών δυνάμεων ανέλαβε ουσιαστικά ο στρατηγός Βαν Φλιτ, που έφτασε στην Ελλάδα το Φλεβάρη του 1948 ως επικεφαλής της αμερικανικής στρατιωτικής αποστολής. Ήταν αυτός, που μερικά χρόνια αργότερα, ο και τότε υπουργός Εθνικής Άμυνας, Π. Κανελλόπουλος, τον προσφώνησε με τα λόγια: "Στρατηγέ, καλώς ήρθατε στο σπίτι σας"! Και δείχνοντας το ελληνικό στρατιωτικό άγημα, πρόσθεσε: "Ιδού ο στρατός σας"!

Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, στρατηγός Μάρσαλ, που ήρθε στην Αθήνα, στα τέλη του 1948, αξίωσε το σχηματισμό ευρείας αντιπροσωπευτικής κυβέρνησης απ' όλα τα αστικά κόμματα, για την πιο αποτελεσματική αντιμετώπιση του ΔΣΕ. Μια τέτοια κυβέρνηση δε σχηματίστηκε αμέσως, γιατί ορισμένοι πολιτικοί αρχηγοί αρνούνταν κατ' αρχάς τη συμμετοχή τους. Αργότερα, όμως, το δεύτερο δεκαήμερο του Γενάρη, υπέκυψαν στις πιέσεις των Αμερικανών και ορκίστηκε νέα κυβέρνηση Σοφούλη, στην οποία πήραν μέρος, εκτός του Κ. Τσαλδάρη, και οι Σ. Βενιζέλος, Γ. Παπανδρέου και Π. Κανελόπουλος, που αρνούνταν ως τότε. Επίσης πήραν μέρος οι Σπ. Μαρκεζίνης, Κ. Καραμανλής, Στ. Στεφανόπουλος, Κ. Τσάτσος, Ευάγ. Αβέρωφ και άλλοι πολιτικοί παράγοντες. Αρχιστράτηγος των Ενόπλων Δυνάμεων διορίστηκε ο Αλέξανδρος Παπάγος, που του ανέθεσαν την αποφασιστική αναμέτρηση με το ΔΣΕ και την οριστική συντριβή του. Η άρχουσα τάξη και οι πάτρωνές της ήταν έτοιμοι για την τελική, κρίσιμη μάχη.