22 ΙΟΥΛΗ 1943 - Αδούλωτος λαός, ενάντια στους κατακτητές
«Εάν ο αντίλαλος αυτών των κραυγών αδυνατίσει, τότε χαθήκαμε»
Πωλ Ελυάρ
Στην τριπλή φασιστική ξενική κατοχή, ο άοπλος λαός της αδούλωτης πρωτεύουσας και των άλλων μεγάλων πόλεων, παράλληλα με τον ένοπλο ΕΛΑΣ στα βουνά και τους κάμπους, έδινε τις δικές του νικηφόρες πολυαίμακτες μάχες, κάτω από την καθοδήγηση του ΕΑΜ, που αναμφισβήτητη ραχοκοκαλιά του ήταν το ΚΚΕ.
Οι μάχες του λαού της Αθήνας, που όμοιές τους δεν παρουσίασε η υπόλοιπη σκλαβωμένη Ευρώπη, δεν είχαν μόνο τοπική στρατιωτική σπουδαιότητα, όπως είχε η εξουδετέρωση μιας στρατιωτικής εχθρικής μονάδας από τον ΕΛΑΣ στην ύπαιθρο. Είχαν και πολιτικές συνέπειες, αφού οι κατακτητές αναγκάστηκαν ν' αλλάξουν τρεις κυβερνήσεις τους - ανδρείκελα. Οι μαζικοί ξεσηκωμοί του λαού της ευρύτερης περιοχής της Αθήνας και του Πειραιά, το «πρώτο», εκδηλώθηκαν ενάντια στην πείνα και κορυφώθηκαν στην πρωτεύουσα το Φλεβάρη του 1943, σώζοντας εκατοντάδες χιλιάδες ζωές από το θάνατο και την εξαθλίωση, που αποτελούσε τον προθάλαμο για το σκύψιμο του κεφαλιού στον κατακτητή και τους συνεργάτες του.
Ακολούθησε η μεγάλη μάχη ενάντια στην πολιτική επιστράτευση στις 5 του Μάρτη του '43. Την έδωσε στις συνοικίες, στο Πανεπιστήμιο, στο Πολυτεχνείο, στο κέντρο της Αθήνας και την κέρδισε ο λαός μας. Ετσι, τα συμμαχικά στρατεύματα δε συνάντησαν στα πολεμικά μέτωπα γερμανοντυμένους Ελληνες, αλλά ούτε και Γερμανούς, που να τους είχαν αντικαταστήσει στα γερμανικά εργοστάσια Ελληνες επίστρατοι εργάτες.
20 μέρες μετά, στις 25 του Μάρτη, με μαζικές συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις στο κέντρο της πρωτεύουσας, στο Κολωνάκι και το Πεδίον του Αρεως, τίμησε την παλιγγενεσία του '21.
Ακούραστοι και εμψυχωμένοι οι Αθηναίοι και οι Πειραιώτες, στις 25 Ιούνη, τον ίδιο χρόνο, ξεσηκώνονται κατά της ανοιχτής πλέον τρομοκρατίας των συνεργατών των κατακτητών και των εκτελέσεων σαν αντίποινα για τις νίκες του ηρωικού ΕΛΑΣ στα βουνά και στους κάμπους. Για τρίτη φορά, το 1943, οι δρόμοι του κέντρου της Αθήνας βάφτηκαν με αίμα δεκάδων νεκρών και τραυματιών.
Ηρωισμός και αυτοθυσία
Και οι τρεις αυτές μαχητικές διαδηλώσεις των εκατοντάδων χιλιάδων διαδηλωτών παίρνουν εξαιρετική θέση στην όλη Εθνική Αντίσταση του ελληνικού λαού, από άποψη μαζικότητας, ηρωισμού, αυτοθυσίας, μαχητικότητας, νεκρών, τραυματιών και θετικών αποτελεσμάτων. Αποτελεσμάτων, που αφορούσαν, όχι μόνο τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα μας, μα και αυτόν των συμμάχων.
Ομως, το ξεσήκωμα του ελληνικού λαού στις 22 του Ιούλη 1943 ενάντια στην επέκταση της βουλγαρικής φασιστικής κατοχής - χωρίς να επισκιάζει τις προηγούμενες διαδηλώσεις - στέκεται πλάι τους, αλλά στην κορυφή τους, από άποψη λαϊκής συμμετοχής και σύνθεσης του κόσμου που πήρε μέρος. 400.000 χιλιάδες ήταν ο λαϊκός χείμαρρος, που κατέκλυσε τις Σταδίου - Πανεπιστημίου - Ομόνοια - Σύνταγμα και όλες τις παρόδους που οδηγούν στους βασικούς χώρους συγκέντρωσης.
Πρωτιά, από άποψη αριθμού νεκρών (53, από τους οποίους οι 22 ήταν ΕΠΟΝίτες), τραυματιών (283), συλληφθέντων (500) και της χρήσης γερμανικών τανκς. Η μάχη εναντίον της επέκτασης της βουλγαρικής φασιστικής κατοχής δεν ήταν μόνο αυτή που δόθηκε στο κέντρο της Αθήνας. Από ημέρες πριν, στις συνοικίες, το ΕΑΜ και η νεοσύστατη ΕΠΟΝ, με το χωνί, με ομιλίες σε συνοικιακές συγκεντρώσεις, με συνθήματα στους τοίχους, ενημέρωναν τον λαό για τον επικείμενο κίνδυνο και τον καλούσαν σ' επιφυλακή. Το ίδιο γινόταν στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα, στους τόπους δουλιάς, στα γυμνάσια. Ολοι ήταν επί ποδός πολέμου και κάτι το γενικότερο αναμενόταν.
Το ΚΚΕ, μέσω της ΚΟΜΕΠ (τεύχος 16, 8 Ιούλη 1943), διά της Κεντρικής του Επιτροπής, απηύθυνε φλογερή έκκληση στον ελληνικό λαό, που κατέληγε «θάνατος στους Βούλγαρους εισβολείς - ζήτω η ελληνική Μακεδονία και ο ελληνικός λαός».
Η αρχή από τη Θεσσαλονίκη
Αρχή στον ξεσηκωμό του Ιούλη, έκαμε η Θεσσαλονίκη, καθώς στις 10 του μήνα τα πρώτα βουλγαρικά στρατεύματα φτάνουν στη συμπρωτεύουσα. Ο λαός και η νεολαία της Μακεδονίας ξεσηκώνονται στις μεγαλύτερες αντιστασιακές τους κινητοποιήσεις. Τη νύχτα της 9ης Ιούλη, οι φοιτητές σκεπάζουν με μαύρους πέπλους τους ανδριάντες του Βότση και του Καρατάσου. Την επομένη, ημέρα Σάββατο, κηρύσσεται παλλαϊκή απεργία. Η πόλη νεκρώνεται. Ολα τα πλεούμενα στο λιμάνι σηκώνουν στα άλμπουρά τους τη γαλανόλευκη. Την ίδια μέρα και την επομένη, ξεσηκώνονται το Κιλκίς, η Εδεσσα, η Αριδαία, τα Γιαννιτσά. Η Μακεδονία ολόκληρη αναδεύεται. Οι κάτοικοι των πόλεών της έγραψαν σελίδες απαράμιλλης αγωνιστικότητας, αυτοθυσίας, βάζοντας τη δική τους νικηφόρα σφραγίδα σ' αυτήν του συνόλου του ελληνικού λαού.
Στην Αθήνα την προπαραμονή, ομάδες του ΕΑΜ και της ΕΠΟΝ σπουδαστών και επιλεγμένοι ΕΛΑΣίτες, στις 9.00 η ώρα το βράδυ, περικύκλωσαν το πολυσύχναστο κοσμικό κέντρο «ΠΑΡΚ» στο Πεδίον του Αρεως, όπου μεταξύ των θαμώνων ήταν και Γερμανοί και Ιταλοί αξιωματικοί. Εζωσαν την εξέδρα, κατέλαβαν το μικρόφωνο και κάλεσαν τον ελληνικό λαό να εναντιωθεί μαχητικά κατά της επέκτασης της βουλγαρικής κατοχής. Ενας Γερμανός αξιωματικός, που επιχείρησε να σύρει το πιστόλι του, ακινητοποιήθηκε από ένοπλους φρουρούς του ΕΛΑΣ. Τα φώτα έσβησαν και όταν οι έφιπποι καραμπινιέροι κατέκλυσαν το χώρο του άλσους, ρίχτηκαν πολλές επιθετικές χειροβομβίδες, έγιναν τραυματισμοί και συλλήψεις.
Στις 22 του Ιούλη, πραγματοποιήθηκε με απόλυτη επιτυχία στην Αθήνα, στον Πειραιά, στη Θεσσαλονίκη, γενική απεργία εργατών, υπαλλήλων, επαγγελματιών, καταστηματαρχών. Τα πάντα έχουν νεκρώσει στην ανυπόταχτη πρωτεύουσα. Καθολική ήταν η απεργία. Ως τις 8.30 οι δρόμοι ήταν έρημοι. Σιγή γεμάτη αγωνία και περισυλλογή για την επικείμενη μάχη. Σιγή μέχρις ότου οι δρόμοι, οι κάθετοι στην Πανεπιστημίου και Σταδίου, σαν ν' άνοιγαν καταπακτές, από τις οποίες ξεμπούκαραν ενθουσιώδη πλήθη, που μετέβαλλαν τους δρόμους σε κοίτες ενός οργισμένου λαοχείμαρρου, που η βοή του, «θάνατος στους Βούλγαρους φασίστες», δονούσε τον αέρα.
Αφάνταστος ηρωισμός
Η οργάνωση και συγκρότηση των τριών κορμών - φαλαγγών, που θα συνέκλιναν στην Πανεπιστημίου, ξεκινώντας από την Ομόνοια, τα Εξάρχεια και την πλατεία που ήταν μπροστά από το Δημαρχείο και την Εθν. Τράπεζα, που σήμερα δίκαια, ύστερα από διαβήματα και διαμαρτυρίες των αντιστασιακών, πήρε την πρέπουσα ονομασία της, καθώς και οι μικροσυγκεντρώσεις στις παρόδους των δυο βασικών δρόμων, ήταν τέλεια. Οι ομάδες υγειονομικού, γιατροί, νοσοκόμοι, τραυματιοφορείς, κλινικές και ασθενοφόρα, πανέτοιμα για τις πρώτες βοήθειες.
Οι ανάπηροι και οι τραυματίες του Αλβανικού Μετώπου ήταν στην πρώτη γραμμή με τα αναπηρικά καροτσάκια τους, τις πατερίτσες και τα μπαστούνια τους με τις συνοδούς αδελφές. Εχουν πάρει θέση στο ύψος της Χαριλάου Τρικούπη. Ηταν τα μηχανοκίνητα, όπως τα ονομάζαμε. Οι συνοδοί νοσοκόμες, στη διάρκεια της 4ωρης μάχης, θα μετατραπούν σε νοσοκόμες περισυλλογής και περίθαλψης των τραυματιών.
Οι κατακτητές αιφνιδιάστηκαν. Οι Γερμανοί για πρώτη φορά κατέβασαν τανκς, που έκλεισαν την Πανεπιστημίου στο ύψος της Βουκουρεστίου, όπου ήταν η Κομάντο - πιάτσα των Ιταλών, οι οποίοι στα παράθυρα του κτιρίου έστησαν οπλοπολυβόλα και έζωσαν το κτίριο με καραμπινιέρους. Τα ίδια όπλα έστησαν και στη μαρκίζα του ζαχαροπλαστείου ΤΣΙΤΑ, απέναντι στην Ιπποκράτους, ενώ οι Γερμανοί παρατάχθηκαν με πλήρη πολεμική εξάρτυση γύρω από την Κομαντατούρ στην οδό Κοραή. Τα παράθυρα του κτιρίου γίνηκαν φωλιές μυδραλίων.
Η πρώτη σύγκρουση έγινε στην Ομόνοια με το ξεκίνημα της εκεί φάλαγγας, που την αποτελούσαν εργατοϋπάλληλοι, όπου και ο πρώτος νεκρός. Η ανασύνταξή της έγινε ταχύτατα. Η φάλαγγα έφθασε στην καθορισμένη ώρα 10.30 στην Πανεπιστημίου, που ήδη είχαν φτάσει και οι άλλοι δύο κορμοί. 11.00 η ώρα το λαϊκό αναδευόμενο ποτάμι, από το οποίο πετιούνταν εκατοντάδες χιλιάδες προκηρύξεις και τρικ, κύλησε με προορισμό το Σύνταγμα και τη Βουλγαρική Πρεσβεία (πλατεία Ρηγίλλης). Οι φωνές - ΕΑΜ έξω οι Βούλγαροι - δονούσαν την ατμόσφαιρα και ηλέκτριζαν τους διαδηλωτές, που είχαν μεθύσει με το αθάνατο κρασί του '21 και τα ιδανικά του ΕΑΜ.
Τη στιγμή που οι σημαίες και τα πανό των διαδηλωτών ανεμίζουν μπροστά από την Τράπεζα της Ελλάδος και χιλιάδες τρικ και προκηρύξεις «χορεύουν» στον αέρα, ξεμπουκάρουν με βρουχητό τα τανκς που χώνονται μέσα στη φάλαγγα.
Μια ριπή ρίχνει νεκρό τον ΕΠΟΝίτη που κράταγε τη σημαία. Ο κόσμος αναμέρισε στα πεζοδρόμια και βλέπει μια ξανθόμαλλη κοπέλα να αρπάζει τη σημαία και να την ανεμίζει μπροστά στο τανκς. Μια ριπή τη ρίχνει κάτω και οι ερπύστριες περνούν από πάνω της και τη λιώνουν. Ετσι, τυλιγμένη με τη σημαία! Ηταν η ΕΠΟΝίτισσα Παναγιώτα Σταθοπούλου. Στη θέα αυτής της ηρωικής και οδυνηρής σκηνής, μια άλλη μαθήτρια ξεκόβει από τους συγκεντρωμένους στα πεζοδρόμια και με τόλμη και ορμή πετιέται και ανεβαίνει στο πίσω μέρος του τανκς - δολοφόνου. Βγάζει το παπούτσι της και άρχισε μ' αυτό να χτυπά το κεφάλι του τανκίστα, σαν να του έλεγε: Είδες βρε κάθαρμα φασίστα τι έκανες; Αυτός την πυροβολεί με το πιστόλι του. Αλλη μια ηρωίδα αιμόφυρτη είναι στην άσφαλτο. Ηταν η Κούλα Λίλη! ΕΠΟΝίτισσα μαθήτρια κι αυτή (αυτές οι σκηνές δεν ήταν κινηματογραφικά εφέ. Ηταν σελίδες της ένδοξης και τιμημένης ΕΑΜικής Αντίστασης).
Συνέχεια προς το Σύνταγμα!
Προσωρινές ανασχέσεις της πορείας από τα πυρά των Γερμανών και Ιταλών, αλλά και άμεσες ανασυντάξεις των διαδηλωτών, ήταν συνεχείς. Αλλά η πορεία δε σταματούσε, αν και το αίμα των νεκρών και των τραυματιών έβαφε το δρόμο. Κανένας, όμως, νεκρός ή τραυματίας δεν έμεινε στο οδόστρωμα. Τα στρατιωτικά νοσοκομεία της οδού Ιπποκράτους και της Πολυκλινικής της οδού Πειραιώς και ο Ερυθρός Σταυρός στη Γ` Σεπτεμβρίου ήταν οι πρώτοι σταθμοί περίθαλψής των. Τα τανκς άρχισαν να κατεβαίνουν, τα κορμιά των ηρωίδων Σταθοπούλου και Λίλη, μαθητριών, έγιναν ανάχωμα στην πορεία τους, αλλά η μαχητική διαδήλωση ανασυντάχθηκε.
Το σύνθημα «Στο Σύνταγμα στη Βουλγαρική Πρεσβεία» πέρναγε από στόμα σε στόμα, σε πείσμα της φωτιάς που ξέρναγαν τα μυδράλια.
Οι τσέπες των διαδηλωτών άδειαζαν από τις προκηρύξεις που πετιούνται στον αέρα. Τέσσερις ώρες κράτησε η μάχη. Τέσσερις ώρες η λαοθάλασσα αναδευόταν, διαλυόταν και ανασυντασσόταν. Τέσσερις ώρες έπεφταν οι νεκροί και οι τραυματίες. Τέσσερις ώρες, που ήταν ένας αιώνας, αλλά και λίγα λεπτά, οι γερμανικές κλούβες γέμιζαν αιχμαλώτους. Τέσσερις ώρες ήταν αρκετές για να νικήσουν οι άοπλοι διαδηλωτές τις σιδερόφραχτες χιτλερικές ορδές, δικαιώνοντας έτσι τους στίχους του εθνικού μας ποιητή πως η μεγαλοσύνη στα έθνη δε μετριέται με το στρέμμα, αλλά με της καρδιάς το πύρωμα και με το αίμα.
Τιμή και δόξα στους νεκρούς, στους τραυματίες και σε όσους πήραν μέρος και νίκησαν. Οι Βούλγαροι φασίστες δεν πέρασαν.
Οι Σταθοπούλου, Λίλη, Χατζηθωμάς, Τεριάκης, Καλοζύμης, Αντωνιάδου και οι άλλοι 48 νεκροί, τους έκλεισαν το δρόμο.
Η Αθήνα αναδεικνυόταν η ηρωίδα πόλη στην κατεχόμενη Ευρώπη.
Οι ΕΑΜικές και οι άλλες δημοκρατικές δυνάμεις στη χώρα μας και την Ευρώπη αντιτάχθηκαν και απέτρεψαν την παγκοσμιοποίηση του φασισμού - ναζισμού και τη χιτλερική Νέα Τάξη.
Σήμερα, οι ίδιες δυνάμεις της χώρας μας, μαζί με τους ευρωπαϊκούς και όχι μόνο λαούς, αντιπαλεύουν την καπιταλιστική παγκοσμιοποίηση της φτώχειας, των πολέμων και της εξαθλίωσης των λαών μέσα από τη νέα τάξη των Μπους και CIA, που εκφραστές της και εκτελεστικά όργανά της είναι οι ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ, η ΕΕ και οι G8 και οι κυβερνήσεις - ανδρείκελά τους, μεταξύ των οποίων καμαρώνει και το ελληνικό κατεστημένο.
Σίγουρα, οι λαοί θα νικήσουν και πάλι.
Σπύρος ΔΙΛΙΝΤΑΣ
Σπουδαστής ΕΑΜίτης στην Κατοχή, παρών και στις τρεις μαχητικές διαδηλώσεις
Πωλ Ελυάρ
Στην τριπλή φασιστική ξενική κατοχή, ο άοπλος λαός της αδούλωτης πρωτεύουσας και των άλλων μεγάλων πόλεων, παράλληλα με τον ένοπλο ΕΛΑΣ στα βουνά και τους κάμπους, έδινε τις δικές του νικηφόρες πολυαίμακτες μάχες, κάτω από την καθοδήγηση του ΕΑΜ, που αναμφισβήτητη ραχοκοκαλιά του ήταν το ΚΚΕ.
Οι μάχες του λαού της Αθήνας, που όμοιές τους δεν παρουσίασε η υπόλοιπη σκλαβωμένη Ευρώπη, δεν είχαν μόνο τοπική στρατιωτική σπουδαιότητα, όπως είχε η εξουδετέρωση μιας στρατιωτικής εχθρικής μονάδας από τον ΕΛΑΣ στην ύπαιθρο. Είχαν και πολιτικές συνέπειες, αφού οι κατακτητές αναγκάστηκαν ν' αλλάξουν τρεις κυβερνήσεις τους - ανδρείκελα. Οι μαζικοί ξεσηκωμοί του λαού της ευρύτερης περιοχής της Αθήνας και του Πειραιά, το «πρώτο», εκδηλώθηκαν ενάντια στην πείνα και κορυφώθηκαν στην πρωτεύουσα το Φλεβάρη του 1943, σώζοντας εκατοντάδες χιλιάδες ζωές από το θάνατο και την εξαθλίωση, που αποτελούσε τον προθάλαμο για το σκύψιμο του κεφαλιού στον κατακτητή και τους συνεργάτες του.
Ακολούθησε η μεγάλη μάχη ενάντια στην πολιτική επιστράτευση στις 5 του Μάρτη του '43. Την έδωσε στις συνοικίες, στο Πανεπιστήμιο, στο Πολυτεχνείο, στο κέντρο της Αθήνας και την κέρδισε ο λαός μας. Ετσι, τα συμμαχικά στρατεύματα δε συνάντησαν στα πολεμικά μέτωπα γερμανοντυμένους Ελληνες, αλλά ούτε και Γερμανούς, που να τους είχαν αντικαταστήσει στα γερμανικά εργοστάσια Ελληνες επίστρατοι εργάτες.
20 μέρες μετά, στις 25 του Μάρτη, με μαζικές συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις στο κέντρο της πρωτεύουσας, στο Κολωνάκι και το Πεδίον του Αρεως, τίμησε την παλιγγενεσία του '21.
Ακούραστοι και εμψυχωμένοι οι Αθηναίοι και οι Πειραιώτες, στις 25 Ιούνη, τον ίδιο χρόνο, ξεσηκώνονται κατά της ανοιχτής πλέον τρομοκρατίας των συνεργατών των κατακτητών και των εκτελέσεων σαν αντίποινα για τις νίκες του ηρωικού ΕΛΑΣ στα βουνά και στους κάμπους. Για τρίτη φορά, το 1943, οι δρόμοι του κέντρου της Αθήνας βάφτηκαν με αίμα δεκάδων νεκρών και τραυματιών.
Ηρωισμός και αυτοθυσία
Και οι τρεις αυτές μαχητικές διαδηλώσεις των εκατοντάδων χιλιάδων διαδηλωτών παίρνουν εξαιρετική θέση στην όλη Εθνική Αντίσταση του ελληνικού λαού, από άποψη μαζικότητας, ηρωισμού, αυτοθυσίας, μαχητικότητας, νεκρών, τραυματιών και θετικών αποτελεσμάτων. Αποτελεσμάτων, που αφορούσαν, όχι μόνο τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα μας, μα και αυτόν των συμμάχων.
Ομως, το ξεσήκωμα του ελληνικού λαού στις 22 του Ιούλη 1943 ενάντια στην επέκταση της βουλγαρικής φασιστικής κατοχής - χωρίς να επισκιάζει τις προηγούμενες διαδηλώσεις - στέκεται πλάι τους, αλλά στην κορυφή τους, από άποψη λαϊκής συμμετοχής και σύνθεσης του κόσμου που πήρε μέρος. 400.000 χιλιάδες ήταν ο λαϊκός χείμαρρος, που κατέκλυσε τις Σταδίου - Πανεπιστημίου - Ομόνοια - Σύνταγμα και όλες τις παρόδους που οδηγούν στους βασικούς χώρους συγκέντρωσης.
Πρωτιά, από άποψη αριθμού νεκρών (53, από τους οποίους οι 22 ήταν ΕΠΟΝίτες), τραυματιών (283), συλληφθέντων (500) και της χρήσης γερμανικών τανκς. Η μάχη εναντίον της επέκτασης της βουλγαρικής φασιστικής κατοχής δεν ήταν μόνο αυτή που δόθηκε στο κέντρο της Αθήνας. Από ημέρες πριν, στις συνοικίες, το ΕΑΜ και η νεοσύστατη ΕΠΟΝ, με το χωνί, με ομιλίες σε συνοικιακές συγκεντρώσεις, με συνθήματα στους τοίχους, ενημέρωναν τον λαό για τον επικείμενο κίνδυνο και τον καλούσαν σ' επιφυλακή. Το ίδιο γινόταν στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα, στους τόπους δουλιάς, στα γυμνάσια. Ολοι ήταν επί ποδός πολέμου και κάτι το γενικότερο αναμενόταν.
Το ΚΚΕ, μέσω της ΚΟΜΕΠ (τεύχος 16, 8 Ιούλη 1943), διά της Κεντρικής του Επιτροπής, απηύθυνε φλογερή έκκληση στον ελληνικό λαό, που κατέληγε «θάνατος στους Βούλγαρους εισβολείς - ζήτω η ελληνική Μακεδονία και ο ελληνικός λαός».
Η αρχή από τη Θεσσαλονίκη
Αρχή στον ξεσηκωμό του Ιούλη, έκαμε η Θεσσαλονίκη, καθώς στις 10 του μήνα τα πρώτα βουλγαρικά στρατεύματα φτάνουν στη συμπρωτεύουσα. Ο λαός και η νεολαία της Μακεδονίας ξεσηκώνονται στις μεγαλύτερες αντιστασιακές τους κινητοποιήσεις. Τη νύχτα της 9ης Ιούλη, οι φοιτητές σκεπάζουν με μαύρους πέπλους τους ανδριάντες του Βότση και του Καρατάσου. Την επομένη, ημέρα Σάββατο, κηρύσσεται παλλαϊκή απεργία. Η πόλη νεκρώνεται. Ολα τα πλεούμενα στο λιμάνι σηκώνουν στα άλμπουρά τους τη γαλανόλευκη. Την ίδια μέρα και την επομένη, ξεσηκώνονται το Κιλκίς, η Εδεσσα, η Αριδαία, τα Γιαννιτσά. Η Μακεδονία ολόκληρη αναδεύεται. Οι κάτοικοι των πόλεών της έγραψαν σελίδες απαράμιλλης αγωνιστικότητας, αυτοθυσίας, βάζοντας τη δική τους νικηφόρα σφραγίδα σ' αυτήν του συνόλου του ελληνικού λαού.
Στην Αθήνα την προπαραμονή, ομάδες του ΕΑΜ και της ΕΠΟΝ σπουδαστών και επιλεγμένοι ΕΛΑΣίτες, στις 9.00 η ώρα το βράδυ, περικύκλωσαν το πολυσύχναστο κοσμικό κέντρο «ΠΑΡΚ» στο Πεδίον του Αρεως, όπου μεταξύ των θαμώνων ήταν και Γερμανοί και Ιταλοί αξιωματικοί. Εζωσαν την εξέδρα, κατέλαβαν το μικρόφωνο και κάλεσαν τον ελληνικό λαό να εναντιωθεί μαχητικά κατά της επέκτασης της βουλγαρικής κατοχής. Ενας Γερμανός αξιωματικός, που επιχείρησε να σύρει το πιστόλι του, ακινητοποιήθηκε από ένοπλους φρουρούς του ΕΛΑΣ. Τα φώτα έσβησαν και όταν οι έφιπποι καραμπινιέροι κατέκλυσαν το χώρο του άλσους, ρίχτηκαν πολλές επιθετικές χειροβομβίδες, έγιναν τραυματισμοί και συλλήψεις.
Στις 22 του Ιούλη, πραγματοποιήθηκε με απόλυτη επιτυχία στην Αθήνα, στον Πειραιά, στη Θεσσαλονίκη, γενική απεργία εργατών, υπαλλήλων, επαγγελματιών, καταστηματαρχών. Τα πάντα έχουν νεκρώσει στην ανυπόταχτη πρωτεύουσα. Καθολική ήταν η απεργία. Ως τις 8.30 οι δρόμοι ήταν έρημοι. Σιγή γεμάτη αγωνία και περισυλλογή για την επικείμενη μάχη. Σιγή μέχρις ότου οι δρόμοι, οι κάθετοι στην Πανεπιστημίου και Σταδίου, σαν ν' άνοιγαν καταπακτές, από τις οποίες ξεμπούκαραν ενθουσιώδη πλήθη, που μετέβαλλαν τους δρόμους σε κοίτες ενός οργισμένου λαοχείμαρρου, που η βοή του, «θάνατος στους Βούλγαρους φασίστες», δονούσε τον αέρα.
Αφάνταστος ηρωισμός
Η οργάνωση και συγκρότηση των τριών κορμών - φαλαγγών, που θα συνέκλιναν στην Πανεπιστημίου, ξεκινώντας από την Ομόνοια, τα Εξάρχεια και την πλατεία που ήταν μπροστά από το Δημαρχείο και την Εθν. Τράπεζα, που σήμερα δίκαια, ύστερα από διαβήματα και διαμαρτυρίες των αντιστασιακών, πήρε την πρέπουσα ονομασία της, καθώς και οι μικροσυγκεντρώσεις στις παρόδους των δυο βασικών δρόμων, ήταν τέλεια. Οι ομάδες υγειονομικού, γιατροί, νοσοκόμοι, τραυματιοφορείς, κλινικές και ασθενοφόρα, πανέτοιμα για τις πρώτες βοήθειες.
Οι ανάπηροι και οι τραυματίες του Αλβανικού Μετώπου ήταν στην πρώτη γραμμή με τα αναπηρικά καροτσάκια τους, τις πατερίτσες και τα μπαστούνια τους με τις συνοδούς αδελφές. Εχουν πάρει θέση στο ύψος της Χαριλάου Τρικούπη. Ηταν τα μηχανοκίνητα, όπως τα ονομάζαμε. Οι συνοδοί νοσοκόμες, στη διάρκεια της 4ωρης μάχης, θα μετατραπούν σε νοσοκόμες περισυλλογής και περίθαλψης των τραυματιών.
Οι κατακτητές αιφνιδιάστηκαν. Οι Γερμανοί για πρώτη φορά κατέβασαν τανκς, που έκλεισαν την Πανεπιστημίου στο ύψος της Βουκουρεστίου, όπου ήταν η Κομάντο - πιάτσα των Ιταλών, οι οποίοι στα παράθυρα του κτιρίου έστησαν οπλοπολυβόλα και έζωσαν το κτίριο με καραμπινιέρους. Τα ίδια όπλα έστησαν και στη μαρκίζα του ζαχαροπλαστείου ΤΣΙΤΑ, απέναντι στην Ιπποκράτους, ενώ οι Γερμανοί παρατάχθηκαν με πλήρη πολεμική εξάρτυση γύρω από την Κομαντατούρ στην οδό Κοραή. Τα παράθυρα του κτιρίου γίνηκαν φωλιές μυδραλίων.
Η πρώτη σύγκρουση έγινε στην Ομόνοια με το ξεκίνημα της εκεί φάλαγγας, που την αποτελούσαν εργατοϋπάλληλοι, όπου και ο πρώτος νεκρός. Η ανασύνταξή της έγινε ταχύτατα. Η φάλαγγα έφθασε στην καθορισμένη ώρα 10.30 στην Πανεπιστημίου, που ήδη είχαν φτάσει και οι άλλοι δύο κορμοί. 11.00 η ώρα το λαϊκό αναδευόμενο ποτάμι, από το οποίο πετιούνταν εκατοντάδες χιλιάδες προκηρύξεις και τρικ, κύλησε με προορισμό το Σύνταγμα και τη Βουλγαρική Πρεσβεία (πλατεία Ρηγίλλης). Οι φωνές - ΕΑΜ έξω οι Βούλγαροι - δονούσαν την ατμόσφαιρα και ηλέκτριζαν τους διαδηλωτές, που είχαν μεθύσει με το αθάνατο κρασί του '21 και τα ιδανικά του ΕΑΜ.
Τη στιγμή που οι σημαίες και τα πανό των διαδηλωτών ανεμίζουν μπροστά από την Τράπεζα της Ελλάδος και χιλιάδες τρικ και προκηρύξεις «χορεύουν» στον αέρα, ξεμπουκάρουν με βρουχητό τα τανκς που χώνονται μέσα στη φάλαγγα.
Μια ριπή ρίχνει νεκρό τον ΕΠΟΝίτη που κράταγε τη σημαία. Ο κόσμος αναμέρισε στα πεζοδρόμια και βλέπει μια ξανθόμαλλη κοπέλα να αρπάζει τη σημαία και να την ανεμίζει μπροστά στο τανκς. Μια ριπή τη ρίχνει κάτω και οι ερπύστριες περνούν από πάνω της και τη λιώνουν. Ετσι, τυλιγμένη με τη σημαία! Ηταν η ΕΠΟΝίτισσα Παναγιώτα Σταθοπούλου. Στη θέα αυτής της ηρωικής και οδυνηρής σκηνής, μια άλλη μαθήτρια ξεκόβει από τους συγκεντρωμένους στα πεζοδρόμια και με τόλμη και ορμή πετιέται και ανεβαίνει στο πίσω μέρος του τανκς - δολοφόνου. Βγάζει το παπούτσι της και άρχισε μ' αυτό να χτυπά το κεφάλι του τανκίστα, σαν να του έλεγε: Είδες βρε κάθαρμα φασίστα τι έκανες; Αυτός την πυροβολεί με το πιστόλι του. Αλλη μια ηρωίδα αιμόφυρτη είναι στην άσφαλτο. Ηταν η Κούλα Λίλη! ΕΠΟΝίτισσα μαθήτρια κι αυτή (αυτές οι σκηνές δεν ήταν κινηματογραφικά εφέ. Ηταν σελίδες της ένδοξης και τιμημένης ΕΑΜικής Αντίστασης).
Συνέχεια προς το Σύνταγμα!
Προσωρινές ανασχέσεις της πορείας από τα πυρά των Γερμανών και Ιταλών, αλλά και άμεσες ανασυντάξεις των διαδηλωτών, ήταν συνεχείς. Αλλά η πορεία δε σταματούσε, αν και το αίμα των νεκρών και των τραυματιών έβαφε το δρόμο. Κανένας, όμως, νεκρός ή τραυματίας δεν έμεινε στο οδόστρωμα. Τα στρατιωτικά νοσοκομεία της οδού Ιπποκράτους και της Πολυκλινικής της οδού Πειραιώς και ο Ερυθρός Σταυρός στη Γ` Σεπτεμβρίου ήταν οι πρώτοι σταθμοί περίθαλψής των. Τα τανκς άρχισαν να κατεβαίνουν, τα κορμιά των ηρωίδων Σταθοπούλου και Λίλη, μαθητριών, έγιναν ανάχωμα στην πορεία τους, αλλά η μαχητική διαδήλωση ανασυντάχθηκε.
Το σύνθημα «Στο Σύνταγμα στη Βουλγαρική Πρεσβεία» πέρναγε από στόμα σε στόμα, σε πείσμα της φωτιάς που ξέρναγαν τα μυδράλια.
Οι τσέπες των διαδηλωτών άδειαζαν από τις προκηρύξεις που πετιούνται στον αέρα. Τέσσερις ώρες κράτησε η μάχη. Τέσσερις ώρες η λαοθάλασσα αναδευόταν, διαλυόταν και ανασυντασσόταν. Τέσσερις ώρες έπεφταν οι νεκροί και οι τραυματίες. Τέσσερις ώρες, που ήταν ένας αιώνας, αλλά και λίγα λεπτά, οι γερμανικές κλούβες γέμιζαν αιχμαλώτους. Τέσσερις ώρες ήταν αρκετές για να νικήσουν οι άοπλοι διαδηλωτές τις σιδερόφραχτες χιτλερικές ορδές, δικαιώνοντας έτσι τους στίχους του εθνικού μας ποιητή πως η μεγαλοσύνη στα έθνη δε μετριέται με το στρέμμα, αλλά με της καρδιάς το πύρωμα και με το αίμα.
Τιμή και δόξα στους νεκρούς, στους τραυματίες και σε όσους πήραν μέρος και νίκησαν. Οι Βούλγαροι φασίστες δεν πέρασαν.
Οι Σταθοπούλου, Λίλη, Χατζηθωμάς, Τεριάκης, Καλοζύμης, Αντωνιάδου και οι άλλοι 48 νεκροί, τους έκλεισαν το δρόμο.
Η Αθήνα αναδεικνυόταν η ηρωίδα πόλη στην κατεχόμενη Ευρώπη.
Οι ΕΑΜικές και οι άλλες δημοκρατικές δυνάμεις στη χώρα μας και την Ευρώπη αντιτάχθηκαν και απέτρεψαν την παγκοσμιοποίηση του φασισμού - ναζισμού και τη χιτλερική Νέα Τάξη.
Σήμερα, οι ίδιες δυνάμεις της χώρας μας, μαζί με τους ευρωπαϊκούς και όχι μόνο λαούς, αντιπαλεύουν την καπιταλιστική παγκοσμιοποίηση της φτώχειας, των πολέμων και της εξαθλίωσης των λαών μέσα από τη νέα τάξη των Μπους και CIA, που εκφραστές της και εκτελεστικά όργανά της είναι οι ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ, η ΕΕ και οι G8 και οι κυβερνήσεις - ανδρείκελά τους, μεταξύ των οποίων καμαρώνει και το ελληνικό κατεστημένο.
Σίγουρα, οι λαοί θα νικήσουν και πάλι.
Σπύρος ΔΙΛΙΝΤΑΣ
Σπουδαστής ΕΑΜίτης στην Κατοχή, παρών και στις τρεις μαχητικές διαδηλώσεις
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου